Carlo Jadnanansing
Een in de rechtspraktijk veel gestelde vraag is of iemand die de Surinaamse nationaliteit niet bezit en ook niet in Suriname woonachtig is, een grondhuurrecht kan erven en toebedeeld krijgen. Een andere kwestie is of een buitenlander een grondhuurrecht kan verkrijgen bijv. door aankoop of schenking.

Deze twee vragen hebben een grote actuele betekenis omdat het grondhuurrecht de meest voorkomende zakelijke titel op onroerend goed in Suriname is. Opgemerkt wordt dat de bedoelde titel een authentieke Surinaamse vinding is die in Nederland niet bekend is en waarschijnlijk ook nergens anders ter wereld. Het heeft wel veel gemeen met het recht van erfpacht dat in Nederland frequent voorkomt. Dit laatste recht bestaat ook nog in Suriname en was vóór 1982 de meest voorkomende titel op onroerend goed. Bij de invoering van de zgn. Landhervormingswetgeving in 1982 werd bepaald dat domeingrond uitsluitend in grondhuur kon worden uitgegeven. De bestaande erfpachtrechten blijven wel intact met dien verstande dat zij bij het eindigen niet worden verlengd. Omzetting in grondhuur is wel mogelijk.

Aangezien de migratie naar Nederland nog voorkomt, is het zo dat Surinamers die een grondhuurrecht bezitten naar Nederland verhuizen en zich herenigen met hun kinderen die daar wonen. De kinderen bezitten veelal de Nederlandse nationaliteit. Maar ook Surinaamse bezitters van een grondhuurrecht hebben vaak kinderen die de Nederlandse nationaliteit bezitten en in Nederland wonen.

Indien een Surinaamse grondhuurder overlijdt met achterlating van kinderen die de Nederlandse nationaliteit bezitten, rijst de vraag of zij kunnen erven van hun erflater. De algemene opvatting is dat de kinderen als erfgenamen krachtens het erfrecht gezamenlijk in de plaats treden van de erflater (grondhuurder). Dit betekent dat zij wel erven en in ieder geval aanspraak maken op de waarde van het grondhuurrecht.

Er bestaat echter geen overeenstemming of een kind dat niet de Surinaamse nationaliteit bezit het onroerend goed toebedeeld kan krijgen. In de praktijk adviseert de notaris ingeval niet-Surinamers gerechtigd worden tot een grondhuurrecht, om een stichting op te richten waaraan het grondhuurrecht wordt overgedragen met benoeming van alle kinderen tot bestuursleden.

De vraag is echter of het toch mogelijk is de oplossing te gebruiken van toedeling aan een erfgenaam die niet de Surinaamse nationaliteit bezit. In dit verband is het belangrijk te wijzen op artikel 16 Decreet Uitgifte Domeingrond dat zegt dat toedeling van het grondhuurrecht aan slechts één erfgenaam kan geschieden. De gedachte hierachter is om boedelvorming te voorkomen.

De heersende mening in ons land lijkt te zijn dat overdracht en toedeling van een grondhuurrecht aan een niet-Surinamer niet mogelijk is. Kraan (De uitgifte van Domeingrond in Suriname, 3e druk, 2018, p. 57) bestrijdt deze opvatting. Hij wijst erop dat slechts voor het verkrijgen van het grondhuurrecht door de wet de eisen van ingezetenschap en nationaliteit vereist zijn.

Dit is verklaarbaar omdat de eerste verkrijger het grondhuurrecht min of meer cadeau krijgt. Hij hoeft slechts de ontsluitingskosten en administratiekosten te voldoen voor het op naam verkrijgen van het recht. De volgende verkrijgers moeten wel de werkelijke waarde van de grond betalen op basis van tenminste de klapperwaarde.

Kraan is van mening dat de nationaliteits- en ingezetenschapsvereisten niet gelden voor verdere verkrijgers van het grondhuurrecht. M.a.w. het recht kan uiteraard met inachtneming van de wettelijke voorschriften, na verkrijging wel worden overgedragen of toebedeeld aan een buitenlander.

Ik deel de mening van Kraan en beantwoord daarom de gestelde vragen bevestigend. Zowel overdragen, erven en toedelen van een grondhuurrecht aan een buitenlander, zijn juridisch mogelijk.

Aangezien de meningen over dit onderwerp verdeeld zijn is het wel te adviseren dat een uitspraak van de rechter wordt uitgelokt. Dit zou o.a. kunnen door het vragen van een declaratoir vonnis in de vorm van een verklaring voor recht dat overdracht cq toedeling aan een niet-Surinamer mogelijk is.

Een andere oplossing is dat indien de overschrijving van een akte van overdracht of toedeling van een grondhuurrecht aan een niet-Surinamer wordt geweigerd, de belanghebbende aan de rechter kan vragen de Glisbewaarder te veroordelen aan de overschrijving mede te werken.

Carlo Jadnanansing