In 2020 hebben wij het Herstelplan doorgerekend met als conclusie dat bij uitvoering van de daarin vermelde maatregelen en projecten, de belangrijkste doelstellingen zouden worden gerealiseerd. Er is veel bereikt. De leningen van de CBvS aan de overheid werden stopgezet. De staatsfinanciën verbeterden, dankzij loonstijgingen welke achterbleven bij de inflatie, terwijl de indirecte belastingen fors werden verhoogd, mede doordat de invoerrechten werden geheven over de uniforme marktconforme koers die in juni 2021 inging. Tegelijkertijd werden bepaalde sociale uitkeringen aangepast, zij het nog in onvoldoende mate. De wisselkoers bereikte in juni 2021 het niveau van 21 (zoals in het behoedzame scenario was geraamd) en bleef daarna tot juni 2022 stabiel.

Ondanks slechts zeer bescheiden financiële hulp van het IMF en ondanks het niet realiseren van alle voorgenomen maatregelen en projecten kwam er een zwevende, marktconforme en toch stabiele koers. Dit belangrijke doel werd dus gerealiseerd. Maar door de internationale inflatie werd ook Suriname getroffen in het derde kwartaal van 2022 en de SRD/USD koers begon weer te stijgen. Die stijging ging door tot heden. Zij kan niet primair worden toegeschreven aan de internationale inflatie, maar veeleer aan de bestaande maatschappelijke overliquiditeit, welke werd vergroot door overheidsbestedingen, het prijsverhogende effect voortvloeiend uit de getroffen maatregelen, en aan het verlies aan vertrouwen.

De vraag welke zich nu als vanzelf opdringt heeft betrekking op het verdere verloop van de wisselkoers ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Kan de stijging van deze koers nu, net als in 2021, tot staan worden gebracht door uitvoering van een aangepast herstelprogramma zoals dat zich weerspiegelt in de herziene begrotingscijfers 2023? Om deze vraag te beantwoorden zijn op basis van geüpdatete cijfers tot en met 2022 en van de aangepaste begrotingscijfers 2023, en een aantal assumpties, met behulp van het Suryamodel enkele nieuwe scenario‘s doorgerekend.

In beide scenario’s stijgt de jaargemiddelde wisselkoers van 2022 op 2023 verder, maar stabiliseert in de loop van het laatstgenoemde jaar of begin volgend jaar. En blijft daarna stabiel. En de netto reële lonen dalen na 2023 niet verder en stijgen in 2024 en volgende jaren licht, zo laten de scenario’s zien. Wij merken hierbij op dat er zich in toekomstige jaren ongetwijfeld nieuwe onvoorziene incidenten zullen voordoen, welke kunnen leiden tot afwijkende uitkomsten, onder meer als gevolg van de grillige goudprijzen, alsmede van recentere internationale en binnenlandse ontwikkelingen. Het model levert uiteraard geen onvoorwaardelijke en nauwkeurige voorspellingen. De gebruikte methodiek en gemaakte berekeningen zijn wel logisch en consistent. De uitkomsten kloppen echter alleen en naarmate de gemaakte assumpties achteraf in overeenstemming met de realiteit blijken te zijn; anders gezegd: juist zijn.

Gelet op de aangeduide onzekerheid, welke nu eenmaal inherent is aan de complexe werkelijkheid, is een Variantenrekenschema gemaakt, waarin de effecten zijn becijferd van 17 instrumentvariabelen op de doelvariabelen (zoals deviezenvoorraad, koers en netto reële loonmutatie). Hiermee kan men snel aflezen wat de mogelijke effecten zijn van alternatieve assumpties. Dus mocht zich op gegeven moment een extra negatieve impuls voordoen, dan kan snel worden bekeken hoe de gevolgen daarvan kunnen worden gerepareerd met de inzet van extra instrumentarium. De in te zetten aantal instrumenten en de samenstelling daarvan verschilt afhankelijk van het verstorende effect van de negatieve impuls welke men wenst te bestrijden. Wij kunnen het Varianten rekenschema ook gebruiken om alternatieven te becijferen, zoals de effecten van een extra stijging van lonen en de AOV in 2023; dit om te voorkomen dat het netto reële loon in 2023 verder daalt.