Schoolgeweld in Brazilië weerspiegelt dat in VS

Ongeveer twee weken nadat een man vier kinderen had vermoord in een Braziliaans kinderdagverblijf, hebben de autoriteiten in het hele land al zo'n 300 volwassenen en minderjarigen opgepakt die ervan worden beschuldigd haatzaaiende uitlatingen te verspreiden of geweld op scholen aan te wakkeren.

Er is weinig onthuld over het ongekende harde optreden, dat het risico met zich meebrengt dat justitie te ver gaat, maar het onderstreept de vastberadenheid van de reactie van het land op federaal, staats- en gemeentelijk niveau. De inspanningen van Brazilië om de opkomende trend van aanvallen op scholen een halt toe te roepen, staan in schril contrast met de VS, waar dergelijke aanvallen al langere tijd frequenter en dodelijker zijn, maar waar de maatregelen tegenwoordig incrementeel zijn.

Acties die in de VS zijn ondernomen - en enkele van de waargenomen tekortkomingen - vormen de basis voor de Braziliaanse reactie, zei Renan Theodoro, een onderzoeker bij het Centrum voor de Studie van Geweld aan de Universiteit van Sao Paulo. "We hebben geleerd van de successen en de fouten van andere landen, vooral de Verenigde Staten", zei Theodoro tegen The Associated Press.

Brazilië heeft sinds 2000 bijna twee dozijn aanvallen of gewelddadige episodes op scholen gezien, waarvan de helft in de afgelopen 12 maanden, inclusief de aanval op het kinderdagverblijf op 5 april.

President Luiz Inácio Lula da Silva zei dat het idee van scholen als veilige havens is "geruïneerd". Zijn regering heeft input gevraagd van onafhankelijke onderzoekers en heeft deze week een bijeenkomst belegd van ministers, burgemeesters en rechters van het Hooggerechtshof om mogelijke oplossingen te bespreken.

Sommige maatregelen die al zijn genomen, komen overeen met de maatregelen die in de loop van de tijd in de VS zijn geïmplementeerd, zoals het opzetten van hotlines, veiligheidstraining voor schoolbestuurders en leraren, federale financiering voor geestelijke gezondheid, plus beveiligingsapparatuur en -infrastructuur.

Andere maatregelen – zoals de landelijke opruimactie voor zogenaamd bedreigende verdachten waarbij meer dan 3.400 politieagenten betrokken waren, of de nieuw versterkte druk om sociale-mediaplatforms te reguleren – zijn daar niet doorgevoerd.

De arrestaties zijn bedoeld om de angst onder Brazilianen weg te nemen, zei Luis Flávio Sapori, een senior associate researcher bij het Braziliaanse Forum voor Openbare Veiligheid. "De prioriteit is het verminderen van de paniek", zei hij.

In de weken sinds het bloedbad in de crèche, hebben onbevestigde bedreigingen en geruchten de ronde gedaan op sociale media, en angst aangewakkerd onder studenten, onderwijzers en ouders – waaronder Vanusia Silva Lima (42), de moeder van een 5-jarige zoon in het centrum van Sao Paulo. "Ik ben bang om mijn zoon naar school te sturen. Niet alleen ikzelf, ook mijn vrienden, vrouwen die ik in de salon heb ontmoet," zei Lima.

Veel Braziliaanse deelstaten hebben niet gewacht op de federale reactie. Sao Paulo bijvoorbeeld huurde tijdelijk 550 psychologen in om de openbare scholen te bezoeken en huurde 1.000 particuliere bewakers in.

Terwijl schietpartijen in de VS vaak tot discussie leiden, eindigt het op federaal niveau meestal in een patstelling. Democraten richten zich op wapenbeheersing, terwijl Republikeinen aandringen op strengere veiligheidsmaatregelen.

De push van Brazilië heeft deels brede steun gekregen omdat de voorstellen geen beperking van de toegang tot vuurwapens bevatten, wat hier steeds meer een hot-button politieke kwestie is, zoals in de VS. Hoe dan ook, de aanvallen op scholen in Brazilië worden vaker uitgevoerd met andere wapens, vooral met messen.

In de VS wordt wetgeving zelden aangenomen. Er zijn echter opmerkelijke uitzonderingen geweest, waaronder een tweeledig compromis dat vorig jaar werd goedgekeurd na een bloedbad op een basisschool in Texas en andere massale schietpartijen. Het wetsvoorstel verscherpte antecedentenonderzoeken en weerhield vuurwapens van meer overtreders van huiselijk geweld, en trok US$ 1 miljard uit voor de geestelijke gezondheid van studenten en schoolbeveiliging.

Andere veranderingen zijn meer geleidelijk gekomen sinds het bloedbad op Columbine High School in 1999 en de schietpartij op Sandy Hook Elementary School in 2012. Bijna binnen in elke staat zijn scholen nu verplicht om veiligheidsplannen te hebben die vaak schietoefeningen bevatten. Veel individuele schooldistricten hebben hun eigen veiligheidshulplijnen en sommige gebruiken software om sociale media te controleren op bedreigingen, met gemengde resultaten.

En veel Amerikaanse staten hebben scholen geld gegeven om gebouwen te "verharden" met metaaldetectoren, beveiligingsagenten, kogelvrije deuren en andere maatregelen - wat het eigen debat over het politietoezicht op Amerikaanse scholen heeft aangewakkerd.

Wetgever Eduardo Bolsonaro, de zoon van Lula's voorganger, was een van de weinige prominente stemmen die opriep tot detectoren en gewapende bewakers, waarbij hij enkele Amerikaanse staten als voorbeeld noemde. Hij diende een wetsvoorstel in om ze verplicht te stellen op alle scholen.

Lula heeft gezegd dat zijn regering noch detectoren noch rugzakinspecties zal overwegen.

Sapori zei dat Brazilië een gemengde aanpak heeft gekozen, die naast politiewerk de nadruk legt op geestelijke gezondheidszorg, preventieve monitoring van bedreigingen en training voor leraren.

"In Brazilië hebben we een duidelijk inzicht, gebaseerd op de Amerikaanse ervaring, dat alleen investeren in gewapende veiligheid op scholen niet werkt, dat politie-aanwezigheid op scholen aanslagen niet verhindert", zei Sapori. "Het werkt alleen om scholen in gevangenissen te veranderen."

Voor Brazilië, het op een na meest bevolkte land van het westelijk halfrond, bestaat het risico dat het zoeken naar snelle oplossingen leidt tot machtsmisbruik.

Wat betreft de verdachten die gedurende een periode van twee weken tot en met donderdag zijn gearresteerd, merkte Theodoro op dat de autoriteiten de criteria voor aanhoudingen niet hebben gedetailleerd en dat het onderzoek is verzegeld. Het ministerie van Justitie heeft niet gezegd hoeveel van de 302 in hechtenis genomen mensen minderjarig zijn.

Het ministerie heeft ook een nationaal consumentenbureau gemachtigd om technologiebedrijven te beboeten omdat ze geen inhoud verwijderen die wordt gezien als verheerlijking van bloedbaden op scholen, aanzetten tot geweld of het uiten van bedreigingen.

En er lijkt brede steun te zijn om socialemediaplatforms ter verantwoording te roepen. Tijdens de bijeenkomst van deze week in de hoofdstad spraken Lula, zijn minister van Justitie, twee rechters van het Hooggerechtshof en de president van de Senaat hun steun uit voor regulering van de platforms, met het argument dat spraak die in het echte leven illegaal is, online niet kan worden toegestaan.

"Of we hebben de moed om het verschil tussen vrijheid van meningsuiting en domheid te bespreken, of we komen niet ver", zei Lula.

De Rights in Network Coalition, een overkoepelende groep van 50 organisaties die zich richt op digitale basisrechten, heeft zijn bezorgdheid geuit over het feit dat de overheid de macht krijgt om te beslissen wat er op sociale media mag worden gezegd.

Sommige socialemediaplatforms die zich aanvankelijk verzetten tegen de naleving van verwijderingsverzoeken, zijn teruggekomen en hebben in de afgelopen 10 dagen meer dan 750 profielen verwijderd of geschorst, zei minister van Justitie Flávio Dino.

Toen een man op 5 april over de muur van een kinderdagverblijf in de staat Santa Catarina sprong en vier kinderen met een bijl doodde, riepen openbare aanklagers de nieuwsmedia op om geen beelden te delen of de moordenaar te identificeren, daarbij verwijzend naar onderzoek dat dit andere aanvallers kan aanmoedigen .

Het kolossale mediaconglomeraat Grupo Globo kondigde aan dat het niet langer daders van dergelijke misdaden zou noemen of portretteren in zijn uitzendingen of publicaties. O Estado de S. Paulo, een van de grootste kranten van Brazilië, volgde. CNN Brasil en Band hebben ook de wijziging aangebracht.

In de Verenigde Staten is een dergelijke brede verschuiving in de media nog niet te zien, hoewel verkooppunten zijn begonnen met pogingen om de namen van schutters spaarzaam te gebruiken en zich te concentreren op de verhalen van slachtoffers, grotendeels als gevolg van belangenbehartiging door familieleden van slachtoffers. Sommige Amerikaanse nieuwsorganisaties hebben de voorheen routinematige profielen van schoolschutters stopgezet.

De ontwikkelingen in Brazilië doen denken aan een vloedgolf van Amerikaanse federale steun voor schoolveiligheid na de schietpartij in Columbine, zei Ken Trump, president van de in Ohio gevestigde adviseur National School Safety and Security Services.

"Sindsdien is het veel meer schokkerig geworden," zei hij.

Het succes van de inspanningen van Brazilië zal afhangen van het vermogen om het momentum vast te houden, zelfs nadat de publieke aandacht verschuift van schoolgeweld, voegde hij eraan toe.

"De hamvraag is: zal het duurzaam zijn?"