Elk jaar wordt de ‘Human Freedom Index’ (HFI) samengesteld en uitgegeven. Niet lang geleden kwam de HFI over het jaar 2022 uit en dat trok mijn aandacht. Uiteraard was ik benieuwd hoe het is gegaan in de wereld en met name welke plaats Suriname inneemt. Jammer genoeg bleek dat de data van de index met name op het jaar 2020 betrekking hebben en dus niet de meest actuele stand van zaken weergeeft.

De HFI beslaat 12 hoofdgebieden van menselijke vrijheid t.w. 1) de rechtsstaat, 2) veiligheid, 3) bewegingsvrijheid (reizen en migratie), 4) religie, 5) vrijheid van vereniging, 6) vrijheid van meningsuiting, 7) relaties, 8) omvang van de overheid, 9) rechtssysteem en eigendomsrecht, 10) veilig geld, 11) handelsvrijheid, en 12) regulering. De twaalf hoofdgebieden worden als even belangrijk gezien en voor elk hoofdgebied wordt een cijfer van 0 tot 10 gegeven, waarbij 0 de laagste score is en 10 de hoogste. De eerste zeven hoofdgebieden worden samengevat als ‘Persoonlijke vrijheid’, terwijl de laatste vijf hoofdgebieden de ‘Economische vrijheid’ betreffen. Samen opgeteld vormen ze dan de ‘Menselijke vrijheid’ (Human Freedom).

Elk van die gebieden wordt door middel van een paar indicatoren gemeten, zodat in totaal 83 indicatoren gebruikt worden. De HFI verzamelt data van 165 landen, die samen 98% van de wereldbevolking uitmaken. Men heeft data vanaf het jaar 2000 verzameld.

Het zal niemand verbazen dat de Covid-pandemie gezorgd heeft voor een flinke daling van de menselijke vrijheid. De gemiddelde score voor alle landen daalde van 7,03 in 2019 tot 6,81 in 2020. Het betekende dat voor 94% van de mensheid de vrijheid achteruit ging. Van de eerdergenoemde 12 hoofdgebieden werd een achteruitgang geconstateerd in 9 gebieden. Zo werd met name achteruitgang geconstateerd op gebied van de handel en bewegingsvrijheid. Ook werd de rechtstaat minder vrij en minder vrijheid van vereniging, terwijl er meer regulering kwam en ook beperking op geldstromen. De verwachting is dat met de afname van Covid, de komende jaren de vrijheid weer zal toenemen.

De HFI heeft acht grotere Caricomlanden in de index, terwijl de kleinere landen niet zijn opgenomen. De Bahama's scoort het beste met 8,14 punt en staat op de 26e plaats. Daarna volgt Barbados (7,69 punt en 45e plaats), terwijl Jamaica en Trinidad precies even veel punten hebben (7,53) en op een gedeelde 53e plaats staan. Suriname neemt de 68e plaats in met 7,20 punt. Na Suriname komen nog Belize (7,02 punt op de 73e plaats), Guyana (6,90 punt op plaats 78) en Haiti (6,78 punt op plaats 82).

Van de andere landen op het westelijk halfrond zien we Chili, Costa Rica en Uruguay vrij hoog genoteerd (resp. 32, 35 en 36). De Dominicaanse republiek, Panama en Peru vinden we tussen Barbados en Suriname op de 52e, 55e en 56e plaats. Alle andere landen in de regio komen na Suriname. De twee laagst genoteerde landen op het westelijk halfrond zijn Nicaragua met een score van 5,96 op de 123e plaats, en Venezuela op de twee na laatste plaats (nr. 163 met een score van 4,09).

In het rapport van de Human Freedom Index worden er twee bladzijden aan elk land besteed. Daar kan je dan de score per onderdeel zien en zelfs per indicator. Ook is er bij elk land de score van de vorige jaren aangegeven. De cijfers voor Suriname lopen terug tot 2010 en in dat jaar had Suriname een algemene score van 7,70 en stonden wij op de 55e plaats. De score voor Economische Vrijheid was 6,65 in 2010 en dit was in 2020 gedaald tot 5,81. De score voor Persoonlijke Vrijheid was in 2010 vrij hoog met 8,45 en in 2020 nog steeds goed, maar wel gedaald tot 8,20. 

Op twee van de twaalf hoofdgebieden scoort Suriname een onvoldoende t.w. de rechtstaat (score 5,2 in 2020, maar was 4,9 in 2010) en het rechtssysteem en eigendomsrecht (score 4,5 in 2020, terwijl er geen score voor eerdere jaren is gegeven). De indicatoren voor de werking van het rechtssysteem geven een inzicht hoe de totale score is opgebouwd. Op geen enkele van de acht indicatoren scoort Suriname meer dan 5,6 punt, hetgeen zorgelijk is. Suriname scoort het slechtst met 2,7 punt bij het onderdeel wettelijke handhaving van contracten, hetgeen een hele slechte indicator is voor het binnenbrengen van buitenlandse investeringen. Investeerders willen meer rechtszekerheid op dat gebied. Ook het onderdeel ‘betrouwbaarheid van de politie’ scoort met 3,2 zeer laag. Ook dit is een gebied waar duidelijk verbetering in moet komen.

Er zijn vele indexen en overzichten van landen op allerlei gebied. De Human Freedom Index is er eentje die de trend helpt aangeven van hoe landen het doen op de gebieden economische en persoonlijke vrijheid. De instituten CATO en Fraser geven deze index uit. Beide instituten zijn denktanks voor het libertariaanse gedachtegoed. Het libertarisme staat voor maximale individuele vrijheid en minimale overheid en regulering. Dat werkt niet altijd even goed in samenlevingen, want bijvoorbeeld de maximale individuele vrijheid betekent ook volledige vrijheid om drugs te gebruiken of om kinderen maximale vrijheid te geven. Niettemin geven de auteurs in het eerste hoofdstuk wel aan wat ze wel en niet opnemen en hoe ze de individuele vrijheid zien. Elk land kan echter zijn voordeel doen met de data in deze index en waar men het niet eens is met een specifieke indicator kan men dat natuurlijk buiten beschouwing laten. Vooral de trend in de data kan laten zien welke richting bepaalde zaken uitgaan.

Marten Schalkwijk

Politiek Analist