Nog veel meer nodig dan 'wo set' en'

Op 17 februari liep wat een vreedzaam protest zou worden uit tot een bestorming van het gebouw van De Nationale Assemblee. De geplande demonstratie tegen wanbeleid en corruptie liep volledig uit de hand. Na de demonstratie heeft president Chan Santokhi de bevolking op de televisie toegesproken. Dat deed hij natuurlijk als reactie op de roerige gebeurtenis waarbij er is geplunderd, geroofd en vernield.
 
De onvrede over het beleid van de regering Santokhi is groot. Santokhi wees echter in zijn toespraak al heel gauw met de vinger naar het volk. Zijn regering accepteert zo te zien geen kritiek van de oppositie en het volk. Maar in een democratie heeft eenieder het recht om te protesteren die het niet eens is met de regering. Het lijkt erop dat Santokhi geen idee heeft hoeveel mensen tegenwoordig moeten sappelen om rond te komen. Door boodschappen die duurder zijn geworden als resultaat van een btw-wet die er doorheen is gejaagd. Maar zeker óók door de bijzonder hoge inflatie (waardevermindering van de Surinaamse dollar).
 
De bijzonder hoge inflatie blijkt nog altijd een struikelblok te zijn voor herstel en duurzame economische groei. In januari 2023 zijn, volgens het Algemeen Bureau voor de Statistiek (ABS), de consumentenprijzen vergeleken met januari 2022 gemiddeld met 55,6% gestegen. Dit heeft rimpeleffecten in alle sectoren van de economie en de maatschappij. Vooral de lagere inkomens voelen de hoge inflatie het meest. Mensen met een lager inkomen geven logischerwijs het grootste deel van hun geld uit aan noodzakelijke dingen als brandstof en voedsel. En dat zijn nu juist de dingen die het afgelopen jaar sterk in prijs zijn gestegen.
 
Bij de verkiezingen in 2020 wist Chan Santokhi met de slogan ‘wo set' en’ (wij brengen het in orde) een groot deel van de kiezers aan te spreken. Maar voor grote delen van de samenleving zit er nu geen maakbaarheidsgeloof meer in zijn handelen. Meer nog, het falen van president Santokhi leidt tot ‘span ede’ (chagrijn) in de samenleving. Voor ‘de gewone man’ is duidelijk dat ijver niet genoeg is voor herstel en duurzame groei van de economie. Het is de vraag of Santokhi beleid kan uitvoeren dat (op termijn) gunstig is voor alle huishoudportemonnees. Daarvoor is namelijk nog veel meer nodig.

Een aanknopingspunt voor de aanpak van de economie zou Santokhi kunnen vinden bij de aanbevelingen om ondernemerschap te stimuleren en effectief gebruik te maken van kennis. Informatietechnologie heeft een verandering teweeggebracht in het bedrijfsleven. Ondernemers zijn nu in staat om snel wensen en behoeften te bepalen en te reageren met gewenste goederen en diensten. Traditioneel is in het beleid de nadruk op de vier productiefactoren ‘land’, ‘arbeid’, ‘kapitaal’ en ‘ondernemerschap’. Maar de productiefactor ‘kennis’ is en kan de belangrijkste productiefactor van de Surinaamse economie zijn.
 
Rusland heeft bijvoorbeeld uitgestrekte stukken land met veel hulpbronnen zoals hout en aardolie, maar het wordt (nog) niet beschouwd als een welvarend land. Daarom is de productiefactor ‘land’ (of natuurlijke hulpbronnen) niet het cruciale element voor het creëren van (duurzame) economische groei. De meeste minder ontwikkelde landen (Least Developed Countries of LDCs) hebben veel arbeiders. De productiefactor ‘arbeid’ is dus tegenwoordig niet de belangrijkste bron voor welvaart. Arbeiders moeten werk vinden om een bijdrage te kunnen leveren. Ze hebben dus ondernemers nodig om banen voor hen te creëren. Mensen zijn altijd een belangrijke hulpbron geweest bij het produceren van goederen en diensten, maar veel mensen worden nu vervangen door technologie. Bovendien is ‘kapitaal’ (machines en gereedschappen) tegenwoordig voor bedrijven vrij gemakkelijk te vinden op de wereldmarkten. De productiefactor ‘kapitaal’ is dus ook niet het ontbrekende ingrediënt. Deze productiefactor is bovendien niet productief zonder ondernemers om het te gebruiken.
 
Wat de economie kan helpen op weg naar herstel en groei is een combinatie van ondernemerschap en effectief gebruik van kennis. Ondernemers gebruiken wat ze hebben geleerd (kennis) om hun bedrijf te laten groeien en om hun vermogen te vergroten. Economische en politieke vrijheid doen er ook toe. Het ondernemingsklimaat stimuleert of ontmoedigt ondernemerschap. Alle middelen in de wereld hebben per slot van rekening weinig waarde als ondernemers niet bereid zijn het risico te nemen om bedrijven te starten om die middelen te gebruiken.

Vincent Roep