'Schokkend gevaarlijk': WHO slaat alarm over zwangerschapsrisico's

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zegt dat volgens de laatste gegevens elke twee minuten een vrouw sterft tijdens de zwangerschap of bevalling, waarbij te weinig landen in de wereld er sinds 2016 in slagen om het sterftecijfer onder moeders substantieel te verlagen.

Het rapport, Trends in Maternal Mortality, toonde aan dat hoewel er tussen 2000 en 2015 aanzienlijke vooruitgang was geboekt bij het terugdringen van moedersterfte, deze winst in de vijf jaar tot 2020 tot stilstand kwam of zelfs werd teruggedraaid.

"Hoewel zwangerschap een tijd van enorme hoop en een positieve ervaring voor alle vrouwen zou moeten zijn, is het tragisch genoeg nog steeds een schokkend gevaarlijke ervaring voor miljoenen mensen over de hele wereld die geen toegang hebben tot hoogwaardige, respectvolle gezondheidszorg", zegt Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de WHO, in een verklaring.

"Deze nieuwe statistieken tonen de dringende noodzaak om ervoor te zorgen dat elke vrouw en elk meisje toegang heeft tot kritieke gezondheidsdiensten voor, tijdens en na de bevalling, en dat ze hun reproductieve rechten volledig kunnen uitoefenen."

Het rapport, dat de moedersterfte nationaal, regionaal en wereldwijd volgt van 2000 tot 2020, toonde aan dat in twee van de acht regio's van de Verenigde Naties - Europa en Noord-Amerika, en Latijns-Amerika en het Caribisch gebied - het moedersterftecijfer is gestegen van 2016 tot 2020, met respectievelijk 17 procent en 15 procent. Elders stagneerde de koers.

Twee regio's boekten wel vooruitgang. In Australië en Nieuw-Zeeland daalde het moedersterftecijfer met 35 procent, terwijl het in Zuid-Azië met 16 procent daalde.

"Voor miljoenen gezinnen wordt het wonder van de bevalling ontsierd door de tragedie van moedersterfte", zei Unicef-directeur Catherine Russell in de verklaring. "Geen enkele moeder zou voor haar leven hoeven te vrezen, terwijl ze een baby ter wereld brengt, vooral niet als de kennis en hulpmiddelen aanwezig zijn om veelvoorkomende complicaties te behandelen. Gelijkheid in de gezondheidszorg geeft elke moeder, ongeacht wie ze zijn of waar ze zijn, een eerlijke kans op een veilige bevalling en een gezonde toekomst met hun gezin."

Ernstige bloedingen, hoge bloeddruk, zwangerschapsgerelateerde infecties, complicaties door onveilige abortus en onderliggende aandoeningen die kunnen worden verergerd door zwangerschap (zoals hiv/aids en malaria) waren de belangrijkste oorzaken van moedersterfte, aldus het rapport. Het merkte op dat het gaat om aandoeningen die grotendeels te voorkomen en te behandelen zijn.

In totaal blijft moedersterfte grotendeels geconcentreerd in de armste delen van de wereld en in conflictlanden.

In 2020 vond ongeveer 70 procent van alle moedersterfte plaats in zuidelijke delen van Afrika, terwijl in negen landen met ernstige humanitaire crises de moedersterfte meer dan het dubbele was van het wereldgemiddelde (551 moedersterfte per 100.000 levendgeborenen, vergeleken met 223 per 100.000 levendgeborenen wereldwijd).

De VN zei dat er meer moet worden gedaan om de gezondheid van vrouwen te ondersteunen door de financiering van gezondheidszorgsystemen te verhogen, meer gespecialiseerde gezondheidswerkers zoals vroedvrouwen op te leiden en toeleveringsketens voor belangrijke medische benodigdheden te verbeteren.

Ongeveer een derde van de vrouwen ondergaat niet eens vier van de aanbevolen acht prenatale controles of krijgt essentiële postnatale zorg, terwijl ongeveer 270 miljoen vrouwen geen toegang hebben tot moderne methoden voor gezinsplanning, aldus het rapport. Covid-19 kan ook de vooruitgang op het gebied van de gezondheid van moeders hebben tegengehouden, voegde het eraan toe, maar zei dat er meer werk moest worden verzet om het effect van de pandemie aan te tonen.

Natalia Kanem, uitvoerend directeur van het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties, zei dat het "onaanvaardbaar" was dat zoveel vrouwen nodeloos bleven sterven tijdens zwangerschap en bevalling. "Meer dan 280.000 dodelijke slachtoffers in één jaar is gewetenloos", zei ze. "Het kan en moet beter. We hebben de tools, kennis en middelen om een einde te maken aan vermijdbare moedersterfte; wat we nu nodig hebben is de politieke wil."