De manager in ons staatsbestel

De aanstelling van een manager bij de Belastingdienst als waarnemend directeur heeft de afgelopen periode veel stof doen opwaaien in de media en in het parlement. Over het hoe en wat zal ik niet ingaan omdat er al een heleboel is gezegd over de persoon en de manier hoe zaken worden aangepakt. Ik vind het echter wel belangrijk om te weten hoe de vork in de steel zit als we rekening houden met de diverse functies bij de overheid en tegelijk ook het beleid met betrekking tot het aantrekken van (gekwalificeerde) mensen om de opengevallen functies te bekleden.

De eerste vraag die we moeten stellen is of de functie van manager voorkomt bij de overheid. Om dit het beste te beantwoorden zullen we eerstens moeten kijken naar de functies die allemaal genoemd worden en waarvan de salarissen begroot worden. Daarvoor grijpen we het snelst naar onze staatshuishouding en dus onze staatsbegroting. In de begroting wordt er nauwelijks gebruik gemaakt van het woord 'manager' anders dan wanneer er wordt gesproken over buurtmanagers, facility managers en managers als consultants. In andere documenten komt men het woord manager ook sporadisch tegen. Je zou haast denken dat de functie van manager binnen het ambtelijke niet bestaat als het gaat om leidinggevenden van de verschillende departementen en/of afdelingen binnen het overheidsbestel. Artikel 7 van de Personeelswet stelt verder dat de personeelsformatie bij de overheid wordt vastgesteld bij of krachtens Staatsbesluit. Daarbij wordt bepaald welke functies er kunnen worden vervuld en in welke rangen de in die functies te benoemen ambtenaren kunnen of moeten worden ingedeeld.

De tweede vraag is wat is de functie van een manager. Als we zuiver kijken naar de omschrijving van het woord zoals in elk gemiddeld woordenboek zal zijn aangegeven dan komt het erop neer dat een manager een persoon is binnen een organisatie die er door het organiseren en sturen van doelen, processen, mensen en middelen ervoor zorgt dat voorgenomen resultaten worden behaald. Dit hoeft niet de bedrijfsleider te zijn. Dit in tegenstelling tot een directeur die de leidinggevende is van het bedrijf of in dit geval van het departement. Het is dus niet uitgesloten dat een manager belast kan worden met de leiding van het departement dan is hij volgens de definitie wel de directeur. Volgens de Personeelswet moet de directeur wel bij resolutie benoemd worden (artikel 3 lid 2 van de Personeelswet).


Het aantrekken van een manager buiten het ambtelijke om, die de functie van Directeur der Belastingen waarneemt, wordt derhalve dus terecht bekritiseerd. Het is niet uitgesloten dat er voldoende kader binnen het eigen ambtenarenkorps rondloopt met voldoende kwalificaties om de zaak te trekken. De vraag blijft of deze managers daadwerkelijk een dusdanige meerwaarde hebben voor de overheidsorganisatie in het algemeen en in deze de belastingdienst in het bijzonder. Zoals eerder gesteld zal de keuze met voldoende reden omkleed moeten zijn en ook zeer zorgvuldig overwogen moeten worden aangezien dit van eminent belang is voor de verdere professionalisering en ontwikkeling van de betreffende organisatie.

Dit alles gezegd hebbende denk ik dat wij met z’n allen wachtende zijn op de volwaardige motivatie hiervan.


Mr. J.N. Rambhadjan