Weer een stuk over corruptie

Suriname heeft een geschiedenis van corruptie op de hoogste regeringsniveaus, met een aantal spraakmakende corruptieschandalen in de afgelopen jaren. Bovendien kent het land weinig vervolging en veroordeling voor corruptie, wat bijdraagt aan een gevoel van straffeloosheid.

Om dit probleem aan te pakken heeft Suriname op 27 maart 2002 de ' Inter-American Convention Against Corruption' geratificeerd en vervolgens ook bekrachtigd. Op 23 juli 2021 is bij Presidentieel Besluit tevens bekrachtigd het 'Verdrag van de Verenigde Naties tegen Corruptie' van 31 oktober 2003. Beide verdragen bieden een wettelijk kader voor het voorkomen, opsporen en bestraffen van corruptie in de publieke sector en stellen ook mechanismen vast voor internationale samenwerking in de strijd tegen corruptie. Om uitvoering te kunnen geven aan deze verdragen heeft Suriname een aantal instellingen en commissies opgericht die verantwoordelijk zijn voor het onderzoeken en vervolgen van corruptiezaken en het uitvoeren van preventie- en onderwijsprogramma's.

Artikel VI van de Inter-American Convention Against Corruption geeft een algemene omschrijving van wat onder corruptie moet worden verstaan. In de Anticorruptiewet van 2017, SB 2017 no. 85, is corruptie in artikel 1 onder k omschreven als "het door een publieke functionaris in de uitoefening van zijn functie misbruik maken van zijn functie of positie en/of de aan hem toegekende bevoegdheden en/of de daaruit voortvloeiende mogelijkheden tot beïnvloeding, waarbij hij of zij iets doet of nalaat vanwege een verkregen gift, dienst of belofte teneinde daaruit rechtstreeks onrechtmatig voordeel te verkrijgen voor zichzelf of een ander." In hoofdstuk III van het Verdrag van de Verenigde Naties tegen corruptie is vanaf artikel 15 tot en met artikel 28 expliciet omschreven welke handelingen onder dit verdrag strafbaar worden geacht in het kader van corruptie.

Daartegenover staat ook dat de lidstaten bij deze verdragen ervoor moeten zorgen dat de rechten en de veiligheid van de melders van corruptie te allen tijde gewaarborgd blijven. In de artikelen 3 onder punt 8 van de Inter-American Convention Against Corrution en 33 van het Verdrag van de Verenigde Naties tegen corruptie, is bepaald dat elke Staat die partij is bij deze verdragen, in zijn nationale rechtsstelsel passende maatregelen op moet nemen teneinde elke persoon die feiten ter kennis brengt van de bevoegde autoriteiten inzake corruptie, te beschermen tegen elke ongerechtvaardigde behandeling die daarop zal/kan volgen. In artikel 8 van de Anticorruptiewet is uiteindelijk opgenomen dat de melder van een misstand als gevolg van de melding, geen nadelige gevolgen mag ondervinden van maatregelen of besluiten van de werkgever of het bevoegde gezag welke nadelig kunnen zijn voor zijn rechtspositie of zijn functioneren.

Dat is allemaal mooi geregeld en een goede stap richting bestrijding van corruptie zou men zeggen. Ondertussen scoorde Suriname 39 van de 100 punten op de 2021 Corruption Perceptions Index (CPI) gerapporteerd door Transparency International en staat Suriname op een gedeelde 87e plaats. De CPI is een maatstaf voor corruptie in de publieke sector, die jaarlijks wordt samengesteld door Transparency International. Het rangschikt landen naar een score van 0 (zeer corrupt) tot 100 (zeer schoon). In het jaar 2020 had Suriname nog een score van 38 en in 2019 was dat 44. Hoe lager de score hoe corrupter je als land bent. In 2019 bezette Suriname nog een gedeelde 70e plaats. Hoe hoger de plek des te corrupter je als land bent.

Hoe zou dat komen zou je kunnen vragen. Een mogelijkheid is dat we als samenleving moreel zo zijn vervallen dat corruptie een normaal alledaags iets is geworden. Een ander mogelijk denkbaar beeld is dat de gemiddelde burger bang is om corruptie en andere misstanden te melden. Men is als samenleving niet bewust van de mogelijkheden om corruptie te melden. Of men is gewoon bang. Bang, omdat degene die de wet moet handhaven zelf corrupt is. Bang voor rancuneus handelen door de werkgever. Bang om zelf als corrupt te worden beschouwd of om als onbetrouwbaar bestempeld te worden door je eigen omgeving. Bang omdat, ondanks de mooie regels in de wet, de bescherming niet gewaarborgd is.

We mogen nog zoveel commissies instellen en instituten oprichten ter bestrijding van corruptie, maar als de bescherming van de melders van corruptie niet gewaarborgd is, zal elke poging een gemist schot in het doel zijn, en zal corruptie voortgaan en groeien. De aangestelde bewaker heeft dan gefaald om zijn doel schoon te houden. Men ziet immers hetzelfde gebeuren als het gaat om slachtoffers van misdrijven. Alle efforts gaan in het opsporen en vervolgen van de daders, maar de slachtoffers zijn aan hun lot overgelaten.

Mr. J.N. Rambhadjan