Cruciale illegale weg bedreigt Amazoneregenwoud

Een illegale onverharde weg die door beschermde gebieden in het Braziliaanse Amazonegebied scheurt, is nu slechts een paar kilometer verwijderd van het verbinden van twee van de ergste ontbossingsgebieden in de regio. Dat blijkt uit satellietbeelden en verslagen van mensen die bekend zijn met het gebied. Als de weg klaar is, verandert een groot stuk overgebleven bos in een eiland, onder druk van alle kanten van de mens.

Milieuactivisten waarschuwen al tientallen jaren voor dit soort ontwikkeling in het regenwoud. Wegen zijn belangrijk omdat de meeste ontbossing ernaast plaatsvindt, waar de toegang gemakkelijker is en de grondwaarde hoger.

Aan de oostkant van de nieuwe weg ligt een enorm ontbost gebied waar nu de grootste veestapel van Brazilië, 2,4 miljoen stuks, graast. Deze gemeente Sao Felix do Xingu is volgens Climate Observatory, een netwerk van milieugroeperingen, de op één na grootste uitstoter van broeikasgassen, dankzij ontbossing. Het is ongeveer zo groot als Maine en heeft 136.000 inwoners.

In het westen ligt een gebied waar drie jaar geleden veeboeren de verbranding van verschillende stukken oerwoud coördineerden in een episode die bekend staat als de Dag van het Vuur. Deze gemeente, groter dan Maryland, is de op acht na grootste uitstoter van broeikasgassen in Brazilië.

Daartussenin ligt het Xingu-bassin. De Xingu-rivier die er doorheen loopt, is een van de belangrijkste zijrivieren van de Amazone-rivier. Het begint in het drogere Cerrado-bioom, omringd door tienduizenden vierkante kilometers beschermde gebieden.

De Xingu-rivier is de thuisbasis van verschillende inheemse volkeren, die nu aan beide kanten worden onderdrukt door een aanval van kolonisten die een groot netwerk van onverharde wegen en illegale landingsbanen hebben aangelegd. Experts zeiden dat de inzet niet hoger kon zijn.

De kansen voor nieuwe ontbossing "in het midden van de corridor van beschermde gebieden van de Xingu brengen het risico met zich mee van een onomkeerbare breuk van het Amazone-regenwoud, waardoor het wordt verdeeld in eilanden van aangetast bos, dat niet de kracht heeft om klimaatverandering te weerstaan. We moeten grote boscorridors beschermen en onderhouden om de veerkracht van het bedreigde bioom te behouden," vertelde Biviany Rojas, de programmacoördinator van het Socio-Environmental Institute, een Braziliaanse non-profitorganisatie, aan Associated Press.

Volgens Climate Observatory komt bijna de helft van de klimaatvervuiling in Brazilië door ontbossing. De vernietiging is zo groot nu het oostelijke Amazonegebied, net ten oosten van het Xingu-bekken, niet langer een koolstofput of absorber is voor de aarde en is omgezet in een koolstofbron, volgens een studie die in 2021 in het tijdschrift Nature is gepubliceerd .

"Ze komen om te ontbossen, hout te winnen en naar goud te graven", vertelde de inheemse leider Mydjere Kayapo AP in een telefonisch interview. Zijn volk, de Kayapo, heeft geleden onder invasies van houthakkers en goudzoekers, die rivieren vervuilen met modder en kwik, leiders coöpteren en interne verdeeldheid veroorzaken.

De nieuwe weg werd eerder dit jaar ontdekt. Volgens satellietbeelden geanalyseerd door een netwerk van non-profitorganisaties genaamd Xingu+ en beoordeeld door de AP, is het 43 kilometer lang.

De weg doorkruist twee ogenschijnlijk beschermde gebieden: het ecologische station Terra do Meio (Middle Earth), een federale eenheid, en het Iriri State Forest, beheerd door de deelstaat Pará, beroemd om zijn ontbossingspercentages.

Van januari tot augustus verloor alleen Terra do Meio 24 vierkante kilometer bos, en Iriri verloor 6 vierkante kilometer regenwoud langs de illegale weg. In juli meldde Xingu+ de illegale wegenbouw aan de procureur-generaal van Brazilië.

De stad Novo Progresso ligt ook ten westen van de nieuwe weg. De stad is de afgelopen dagen gehuld in dikke rook van opzettelijk aangestoken bosbranden. Alleen al op maandag hebben satellietsensoren 331 uitbraken van brand in de gemeente opgepikt, volgens monitoring van het Braziliaanse National Institute for Space Research. Augustus, dat in het droge seizoen valt, is doorgaans de op één na slechtste maand voor zowel ontbossing als brand.

Het Braziliaanse federale agentschap ICMBio, dat beschermde gebieden beheert, en de minister van Milieu van Pará, reageerden niet op e-mails van AP waarin om commentaar werd gevraagd over de illegale weg. Dit zijn de instanties die verantwoordelijk zijn voor de bescherming van de gebieden langs de weg.

Onder de extreemrechtse president Jair Bolsonaro heeft het ontboste gebied in het Braziliaanse Amazonegebied volgens officiële gegevens het hoogste punt in 15 jaar bereikt. Sondes van het ruimteagentschap zeiden dat de nationale monitoringsystemen hebben aangetoond dat het Braziliaanse Amazonegebied meer dan 13.200 vierkante kilometer regenwoud heeft verloren in de 12 maanden van augustus 2020 tot juli 2021. Nieuwe gegevens worden verwacht tegen het einde van het jaar .