Kan dat, minder kwaadwillig roddelen? Onderling tussen personen, op social media o.a. fake nieuws verspreiden? Natuurlijk kan dat als we bereid zijn een primaire drift, roddelen te bedwingen. Elena Martinescu is aan de Rijksuniversiteit Groningen, Nederland gepromoveerd op het onderwerp roddelen.

Roddelen behelst complexe uitwisseling van reputatiegevoelige informatie en is belangrijk voor individuen om effectief te kunnen opereren in hun sociale omgeving. Roddelen is een smeerolie van het sociale verkeer en Martinescu geeft aan dat roddelen functioneel is voor de zenders. Ze concludeert uit haar onderzoek verder dat het mechanisme achter zowel positieve als negatieve roddels hetzelfde zijn, wat suggereert dat beide typen roddels functioneel zijn voor individuen die macht nastreven.

De meest erge variant van roddelen is iemand doelbewust willen beschadigen als uiting van sterke emoties zoals onenigheid, jaloezie, woede of angst. Dat noem ik zelf laster, een manier van roddelen die strafbaar is. In elk geval werkt het tegen het gevoel van saamhorigheid en is het niet bevorderlijk voor de samenwerking. Volgens Martinescu bestaat 70% van de gesprekken die we voeren met anderen uit roddels. Als je in een gezelschap je mening geeft over een persoon dan ben je bezig met roddelen. Dat kan heel subtiel, non-verbaal, het optrekken van een wenkbrauw bijvoorbeeld. Hiermee wordt er een draagvlak gecreëerd voor het openlijk bekritiseren.

Roddelen, fake nieuws is een informele manier van machtsuitoefening. Daar ben ik mee eens, met dien verstande dat het van korte duur is, want de situatie kan veranderen, zal meestal wel veranderen alleen weten we niet wanneer. Ondertussen is er schade tot heel veel schade aangebracht aan een respectvolle manier van met elkaar samenleven en samenwerken. De onderzoeker concludeert verder dan roddelen op de werkvloer vooral tussen werknemers gebeurd. Managers zullen niet gauw met ondergeschikten roddelen. Ze hebben het niet nodig, want ze hebben formele middelen om hun macht uit te oefenen, maar roddelen vaker wel met nevengeschikten.

Je kunt je bij roddels of fake nieuws nauwelijks verdedigen, maar toch roddelt men over anderen of is het juist daarom roddelt men over anderen. Mijn vraag is dan was het wel de moeite waard, het korte momentum van aandacht krijgen, je geweldig en populair voelen, in de belangstelling hebben gestaan? Hoe staat het met de aangerichte schade en kosten die vaak niet terug gedraaid kunnen worden en je eigen reputatie als roddelaar, fake nieuws verspreider? Tot welke prijs ben je bereid een ander door het slijk te halen, wetende dat je daarmee de kloof tussen mensen en groepen alleen maar wijder maakt. Was of is de korte primaire bevrediging echt zo belangrijk? Hoe moeilijker de tijden hoe meer we elkaar nodig hebben, hoe groter de behoefte aan saamhorigheid, hoe kleiner de behoefte aan roddel calamiteiten. Weleens gehoord van ANNA? Altijd Navragen, Nooit Aannemen?