Ontwikkkelingsplan 4: Pers moet 'communicatiekracht' voorbeeldig gebruiken

In het concept Ontwikkelingsplan wordt ruime aandacht besteed aan overheidscommunicatie. De regering belooft transparantie. Met de samenleving zal interactief worden gecommuniceerd. Van de pers wordt verwacht dat de 'communicatiekracht' voorbeeldig wordt gebruikt.


Onder de kop ‘maatschappelijke fundamenten’ wordt de rol van de vrije pers verwoord. “Het hebben van een pers, die in vrijheid en objectiviteit, met respect voor het individu, constructief bijdraagt aan de algehele ontwikkeling door middel van een voorbeeldig gebruik van haar communicatiekracht naar de samenleving toe; een pers die als kritische en educatieve begeleider van en in de samenleving, een maatschappelijk waardige en onmisbare plaats bezet, als beroepsgroep en als individuele journalisten, wordt aangemerkt als een noodzakelijke voorwaarde voor ordening van onze samenleving”, aldus het Ontwikkelingsplan.

Eensgezindheid
Allereerst is het van fundamenteel belang eenheid en eensgezindheid onder de bevolking te versterken. Zonder hechte eenheid is een sterke democratische eenheidsstaat alsmede integrale ontwikkeling moeilijk denkbaar zijn, zegt de regering. Eerlijkheid tegenover elkaar en wederzijdse hulp-, steun- en dienstverlening aan elkaar, kortom een dienende cultuur, zal voor ons een van de centrale waarden zijn. Goed en transparant bestuur met democratische controle hierbij, zijn onmisbaar bij democratische ontwikkeling en bij het motiveren en betrekken van de bevolking bij deze ontwikkeling.

Openbaarheid van bestuur
In een democratische rechtsstaat moet besturen zo veel mogelijk open geschieden. Dit wil zeggen dat de burgers betrokken worden bij en inzicht krijgen in het besluitvormingsproces van de bestuursorganen. Openbaarheid is dus één van de beginselen van het democratisch beslissings- en bestuurssysteem. Daarom is het telkens weer nodig na te gaan of de spelregels die de kwaliteit van het democratisch bestuur bepalen, nog voldoen en zo neen, hoe die moeten worden aangepast.

De burger die om openbaarheid vraagt, vraagt om doorzichtigheid, toegankelijkheid, beïnvloedbaarheid van bestuurshandelen. Hij vraagt volgens de regering naar:
1. Een betere en vroegere openbaarheid in vrij vroeg stadium, welke in het bestuursproces moet zijn ingebouwd.
2. Een goede voorlichting.
3. De mogelijkheid van een tijdige inspraak, die mede richtinggevend kan zijn in het bestuursproces.


Mentaliteit bezitten
“De openbaarheid stoelt op de mentaliteit van openheid, die een democratisch bestuurder moet bezitten. Zou de mentaliteit bij de bestuurder niet of onvoldoende aanwezig zijn, dan kan dat leiden tot wederzijds onbegrip en wantrouwen. Is die mentaliteit er wel en slaagt men er in dat ook in de praktijk duidelijk te laten blijken, dan is het resultaat: aanvaarding van en vertrouwen in het bestuur. Het fundament is dus de openheid, de tastbare vorm daarvan is openbaarheid”, aldus het Ontwikkelingsplan.

Uitgaande hiervan zal de regering in de komende jaren het proces in gang zetten om te geraken tot grotere openheid, tot eerdere openbaarheid, tot rationele inspraak en tot betere voorlichting en communicatie. Kortom tot besturen in openheid. De vereiste wetgeving zal eveneens in deze regeerperiode worden gerealiseerd.

Communicatie en Informatie
Snelle technologische ontwikkelingen op het vlak van Informatie en Communicatie Technologie (ICT) en transport, hebben een nieuw tijdperk ingeluid, waarbij oude concepties van plaats en tijd geheel zijn komen weg te vallen. Informatie is met een druk op de knop binnen handbereik met de hedendaagse communicatietechnologie, terwijl de open sky politiek voornamelijk wereldburgers met een brede oriëntatie heeft voortgebracht. Een gevolg is dat burgers steeds mondiger worden en hogere eisen stellen aan communicatie vanwege en met de overheid.

Eisen zoals meer openheid, meer openstaan voor de mening van de buitenwereld en tegelijkertijd waken over de samenhang in het bepalen van beleidsvoornemens en de uitvoering daarvan en de dienstverlening, vergroten het belang van professionele communicatie. Overheidscommunicatie wordt op basis hiervan niet langer beschouwd als een ondersteunende dienst, maar als een beleids- en democratiseringsinstrument, waarmee burgers structureel en systematisch worden voorzien van begrijpelijke informatie over het overheidsbeleid en (voorgenomen en gerealiseerde) plannen van de regering.

Herstructurering beleid
De regering is voornemens om via herstructurering van de overheidscommunicatie de transformatie te bewerkstelligen naar een moderne, faciliterende en transparante overheid. De regering zal de overgang maken van overheidsvoorlichting (eenzijdige, reactieve informatievoorziening) naar overheidscommunicatie (interactieve communicatie tussen burger en overheid).

Dit gebeurt door formulering en uitvoering van een strategisch beleidsplan, waarin de visie van de regering op overheidscommunicatie is vertaald naar beleidsdoelen, strategische en operationele plannen, met medeneming van de zienswijzen en aanbevelingen uit het werkveld (voorlichtingsambtenaren). De overheidscommunicatie wordt centraal gecoördineerd, maximaal gefaciliteerd en op alle niveaus geprofessionaliseerd. De overheid zal systematisch al haar beschikbare directe en indirecte communicatiekanalen inzetten.