Juridische stappen tegen Rusland voor neerhalen MH17

Australië en Nederland zeiden dat ze een gezamenlijke juridische actie tegen Rusland waren begonnen bij de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie voor het neerhalen van vlucht MH17 van Malaysia Airlines acht jaar geleden. Rusland was volgens het internationaal recht verantwoordelijk voor het neerhalen van de vlucht.

Actie nemen in de luchtvaartraad van de Verenigde Naties (VN) was een stap voorwaarts in de strijd voor gerechtigheid voor 298 slachtoffers, waaronder 38 Australiërs, zeiden de Australische premier Scott Morrison en minister van Buitenlandse Zaken Marise Payn een verklaring vandaag, maandag.

Australië zei dat het incident een duidelijke schending was van een conventie om burgervliegtuigen te beschermen tegen wapenvuur. De Nederlandse regering zei in een verklaring dat ook de VN-Veiligheidsraad op de hoogte was gesteld van de stap.

Minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra zei in de verklaring: "De dood van 298 burgers, waaronder 196 Nederlanders, kan en mag niet zonder gevolgen blijven. De huidige gebeurtenissen in Oekraïne onderstrepen het vitale belang hiervan."

Het gezamenlijk optreden op grond van artikel 84 van het Verdrag inzake de internationale burgerluchtvaart staat los van een Nederlandse moordzaak tegen vier verdachten wegens hun individuele strafrechtelijke aansprakelijkheid.

Australië zei dat het volledige herstelbetalingen van Rusland eiste voor de veroorzaakte schade en de opschorting van het stemrecht van Rusland in de luchtvaartraad, die normen stelt voor burgerluchtvaart. Hoewel het geen regelgevende macht heeft, staat de in Montreal gevestigde ICAO centraal in een systeem van veiligheids- en beveiligingsnormen dat over politieke barrières heen werkt, maar een vaak langzame consensus vereist.

"De niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde invasie van Oekraïne en de escalatie van zijn agressie onderstreept de noodzaak om onze niet-aflatende inspanningen voort te zetten om Rusland ter verantwoording te roepen voor zijn flagrante schending van het internationaal recht en het VN-Handvest, met inbegrip van bedreigingen voor de soevereiniteit en het luchtruim van Oekraïne", aldus Morrison en Payne in de verklaring.

MH17 vloog op 17 juli 2014 van Amsterdam naar Kuala Lumpur toen het werd geraakt boven het door rebellen gecontroleerde oosten van Oekraïne door wat volgens internationale onderzoekers en aanklagers een in Rusland gemaakte grond-luchtraket was. Moskou heeft betrokkenheid altijd ontkend en heeft een reeks alternatieve theorieën gepromoot, die internationale onderzoekers hebben verworpen als niet ondersteund door bewijs.

Een uitspraak in het moordproces, waarbij drie Russen en een Oekraïner zijn betrokken die nog op vrije voeten zijn, wordt later dit jaar verwacht. Geen van de beklaagden is bij de Nederlandse rechtbank geweest.

Australië en Nederland zouden vertrouwen op bewijs dat MH17 werd neergeschoten door een Russisch grond-luchtraketsysteem dat van Rusland naar een gebied in Oost-Oekraïne werd getransporteerd onder controle van door Rusland gesteunde separatisten, en het werd vergezeld door een Russische militaire bemanning, aldus de verklaring. Het raketsysteem werd kort na het neerhalen van MH17 teruggegeven aan Rusland.

"Rusland heeft tot op heden geweigerd de verantwoordelijkheid te nemen voor zijn duidelijke rol in dit incident", vertelde Payne maandag aan verslaggevers in Sydney. Australië en Nederland hadden te goeder trouw onderhandelingen gevoerd met Rusland over het incident, maar Rusland trok zich in 2020 eenzijdig terug uit de besprekingen, zei ze.