Chili stevent volgende maand af op een gepolariseerde tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Het extreemrechtse voormalig congreslid Jose Antonio Kast nam zondag de leiding in de eerste ronde van de stemming. De linkse wetgever en voormalig protestleider Gabriel Boric volgt hem.

Met 80,54% van de stemmen geteld, had Kast 28,15% tegen 25,32% voor Boric, met een aanzienlijke kloof tussen hen en de rest van het veld, hoewel beide ver achter de meerderheid waren die nodig was om direct te winnen. Meer gematigde, centrumrechtse kandidaten presteerden goed, een potentiële boost voor Kast in de tweede ronde van 19 december.

De verkiezingen, de meest verdeeldheid zaaiende in het koperproducerende Andesland sinds de terugkeer naar de democratie in 1990, heeft de kiezers verdeeld tussen degenen die een opschudding van het vrijemarktmodel van Chili zoeken en degenen die een hardere lijn tegen misdaad en immigratie eisen.

Kast, een 55-jarige vader van negen kinderen, prees de neoliberale 'economische erfenis' van voormalig dictator Augusto Pinochet. Zijn openhartige praatjes, algemeen conservatisme en soms eigenzinnige beleidsideeën, zoals het graven van een greppel om illegale immigratie in te dammen, hebben veelvuldige vergelijkingen getrokken met de voormalige Amerikaanse president Donald Trump en de Braziliaanse Jair Bolsonaro.

Boric, een 35-jarige wetgever die in 2011 de studentenprotesten leidde die verbeteringen aan het onderwijssysteem van Chili eisten, heeft beloofd het vrijemarktmodel van het land te schrappen en tegelijkertijd de milieubescherming en inheemse rechten te versterken.

"Voor mij is het belangrijkste dat we een land vestigen waar mensen rechten hebben", zei de 54-jarige advocaat Romario Deluca, terwijl hij in de rij stond te wachten om op Boric te stemmen in het centrum van Santiago. "Persoonlijke rechten, huisvesting, gezondheidszorg, ongeacht uw inkomen."

De verkiezingen komen na twee jaar van soms gewelddadige protesten door Chilenen die eisen dat de levenskwaliteit verbetert. De demonstraties zorgden voor een voortdurende herschrijving van de grondwet van het Pinochet-tijdperk en dreven de kandidatuur van Boric voort, die gedurende een groot deel van de campagne een comfortabele voorsprong had.

Maar toenemende vermoeidheid onder Chilenen die politiek geweld zat zijn, gecombineerd met een wijdverbreide perceptie dat de misdaad toeneemt, heeft de populariteit van Kast gestimuleerd.

In de meeste opiniepeilingen won Kast de meeste stemmen met een paar procentpunten, zoals zondagavond het geval bleek te zijn. De waarschijnlijke tweede ronde in december zal uiterst competitief zijn.

"Hij gaat de drugshandel, die ons land zoveel schade berokkent, verslaan", zei Gloria Reyes Flores, een 66-jarige weduwnaar in de chique wijk Las Condes in Santiago, over de rechtse kandidaat. "Hij gaat ook de immigratie controleren, want er zijn veel immigranten die Chili kwaad willen doen."

De huidige president, Sebastian Pinera, is grondwettelijk uitgesloten van herverkiezing.

Als verrassing stond de econoom Franco Parisi, die in het buitenland woont en tijdens de campagne geen voet in Chili zette, op de derde plaats met meer dan 13% van de stemmen. Dat zou een goed voorteken kunnen zijn voor Kast, die weliswaar meer rechts is in sociale en culturele kwesties, maar veel van Parisi's conservatieve economische overtuigingen deelt.

Centrumrechtse kandidaat Sebastian Sichel en centrumlinkse Yasna Provoste stonden net achter, beide met ongeveer 12%.

Kast en Boric zullen proberen Sichel-, Parisi- en Provoste-kiezers voor zich te winnen in een tweede ronde, waardoor de meer gematigde kanshebbers potentiële kingmakers worden.

"Ik ga niet stemmen voor de kandidatuur van Gabriel Boric, en ik heb programmatische verschillen met Kast, maar ik zal elke beslissing later communiceren", zei Sichel toen de resultaten binnenkwamen, eraan toevoegend dat hij Kast had gefeliciteerd met het behalen van een tweede ronde. "Ik wil niet dat extreem-links wint in Chili."

Als één van de twee topkandidaten erin slaagt om 2 miljoen stemmen te winnen, zegt Kenneth Bunker, directeur van politiek adviesbureau Tresquintos, dan zou dat een goede indicatie kunnen zijn dat ze hun basis voldoende hebben verbreed om een ​​tweede ronde te winnen.

Zondagavond lagen ook alle 155 zetels in het lagerhuis van Chili, 27 van de 50 zetels in het Hogerhuis van het land en alle posities in de 16 regionale raden van het land voor het grijpen.