Op 16 november 1995, koos de VN voor deze dag via de Unesco-Declaratie over de Principes van Tolerantie, met als voornaamste doel de bewustwording over tolerantie te vergroten, vooral binnen onderwijsinstellingen en gerelateerde instituten belast met kennisoverdracht, om zodoende meer licht te doen werpen en bekendheid te geven over tolerantie en attitudes, om daarmee verdraagzaamheid in de samenleving te bevorderen.

 
Unesco Principes
Tolerantie beoogt, respect voor sociaal-cultureel pluralisme in een samenleving, respect voor bijv. minderheidsgroepen in een maatschappij, die over onderscheidende kenmerken beschikken, het (mede) luisteren mede betrekken van de stem, opinies en gedachten van andersdenkenden. Tolerantie wordt gevoed door principes van openheid, vrijheid van denken, recht op geweten en religie. Tolerantie heeft dus niets te maken met toegeeflijkheid, onderwerpelijkheid, of het doen van concessies.  

    
Racisme, xenofobie en haat
Verschijnselen zoals racisme, openlijke haat, xenofobie, segregatie van sociale groepen, opzettelijke uitsluiting en negatie van individuen of groepen in de samenleving, stigmatisering en religieuze discriminatie, het bewust ontnemen van kansen, zijn in strijd met de grondgedachte van een tolerante maatschappij. Dit voedt intolerantie. Gezagsdragers hebben dan ook een plicht, rechten van burgers te bewaken. Er zijn groepen en politieke partijen in de samenleving die intolerantie aanwakkeren, zoals sommige bewust georganiseerde rechtse politieke partijen in Europa. Heel vaak tegen moslims, maar ook niet-moslims, meestal tegen hun geloof, culturele waarden, en gebruiken. Zelfs in het Covid 19 beleid worden vreemdelingen en buitenlanders meegesleurd om intolerantie levendig te houden.

 
Markant voorbeeld was het apartheidsregime in Zuid Afrika waar de Zuid-Afrikaanse raciale politiek en segregatie door het blanke minderheidsregiem, uitgroeide tot een ware  antiapartheidsstrijd geleid door Neslon Madela en Desmond Tutu, en anderen. Ook Mahatma Gandhi heeft het recht op zelfbeschikking aangevochten, met zijn concept van Satyagraha en Ahimsa, zowel in Zuid-Afrika als in India, waarvoor hij door de toenmalige Zuid-Afrikaanse president Jan Christian Smits, zelfs in gevangenschap werd gezet. Deze episodes vormden een inspiratiebron voor anderen zoals  Martin Luther King en Jesse Jackson, om anti-apartheid en -racisme via massale en sociale verzetsbewegingen in te zetten, en waar nodig met gerechtvaardigd gewapend verzet.  

Ook in het thuisfront in Suriname, mogen vrijheidsstrijders zoals Anton de kom, Louis Doedel, Baron, Boni, Joli Ceur, en Mathura worden gerekend tot strijders tegen een intolerante maatschappij, die op deze dag een korte stilstand verdienen. Andere strijders zoals Tula op de plantage Kenepa, op Curaçao geïnspireerd door de Franse Revolutie op  Haïti, op Santo Domingo, onder exponenten zoals Julien Raimond, Vincent Oge, en de voodoo-priester Boukman Dutty om tegen onderdrukking van de slaven een gewapend verzet uit te voeren. Soortgelijke bewegingen hebben zich ook elders opgedoemd zoals  in Brazilië, op Cuba, Jamaica en Barbados.     

Intolerantie kan dus grote gevolgen hebben voor een samenleving en dat politieke gezagsdragers en de overheid op alle bestuursniveaus, alert behoren te zijn voor gelijke kansen en rechtsbescherming voor zijn burgers. Alleen dan kunnen natievorming, rechtsstaat en ontwikkeling tot hun volste recht komen en het rechtsgevoel tot bloei. Alle burgers zijn geboren met rechten, (de plichten worden bijgebracht) en de staat of de overheid, nog minder het bestuur heeft geen enkele bevoegdheid aan deze te tornen, behoudens de prerogatieven ontleend aan het recht, waarmee dan ook op een zeer verantwoorde wijze behoort te worden omgegaan. Het heeft alles te doen van voorkoming van chaos, conflicten, frustraties, gevoel van uitsluiting, destabilisatie en ontwrichting van een samenleving.  

In conclusie, de Dag van Tolerantie, is een belangrijk momentum voor zelfreflectie en bezinning; echter, het is vooral een dag voor de overheid (onderwijs), bestuurders en gezagsdragers in Suriname, om hieraan adequaat aandacht te schenken. Immers, niemand is gebaat bij een intolerante samenleving, gevoed door discriminatie en haat, politieke rancune, uitsluiting van sociale- of minderheidsgroepen, en schending van burgerrechten. De Staat heeft hierin een centrale rol te vervullen in de instandhouding van een tolerante samenleving!   

Sardhanand Panchoe

Schrijver dezes is een voormalige UNHCR Senior Legal Officer, en heeft 25 jaar gewerkt  voor vluchtelingenbescherming op het Afrikaanse- en Aziatische continent. In 2007/2008, was hij betrokken voor technische bijstand aan Zuid-Afrika tijdens de racistische aanvallen tegen vreemdelingen/vluchtelingen in Pretoria en Johannesburg.  
(à titre personnel)