Franse ambassadeur Antoine Joly. (Foto: Ranu Abhelakh)
Suriname en Frankrijk nemen de volgende horde in het eeuwenoude grensgeschil. De onenigheid over wat nu precies de bron is van de Lawarivier tussen Suriname en Frans-Guyana, wordt via dialoog opgelost. Een duidelijke grenslijn is van belang voor een gezonde burenrelatie. Echter ziet de scheidende Franse ambassadeur Antoine Joly een belangrijkere taak weggelegd voor beide landen. “Willen wij onze relatie versterken, dan moeten wij succesvol beleid maken voor het grensgebied zoals is afgesproken in de Declaratie over de gezamenlijke ontwikkeling van grensgebied.”

In de burenrelatie zien de Fransen één grote gezamenlijke uitdaging: de economische ontwikkeling van het grensgebied aan weerszijden van de Marowijnerivier. Er moet gewerkt worden aan de transitie naar duurzaam goudmijnen, natuurbehoud en -bescherming, ecotoerisme op gang brengen, ondersteuning van landbouw, transport, educatie en gezondheidszorg, etc. “Hiervoor hebben wij een krachtig beleid nodig.” Joly benadrukt dat Suriname en Frankrijk al een uitstekende samenwerking hebben, dus de ontwikkeling van het gebied is geen kwestie van diplomatie. “We praten niet over geopolitiek of verdragen maar over management van een gebied met een gedeelde grensbevolking; over mensen en hun toekomst.”

Roadmap met tijdlijn
Afgelopen maart tekenden Suriname en Frankrijk de declaratie in Parijs. In juli kwamen partijen in Paramaribo bijeen en zetten een roadmap met een tijdlijn uit. Zo zou begin september elk land een coördinator aanwijzen, belast met de uitvoering van de roadmap. Frankrijk ziet graag dat Suriname een beleidsmaker aanstelt. Coördinator voor de Fransen is sub-prefect Christophe Lotigie, een ervaren beleidsmaker die verschillende steden in Frankrijk tot bloei bracht. Hij gaat  over alle Franse overheidsdiensten in zijn regio Saint-Laurent du Maroni, waar de meeste Fransen wonen, voornamelijk werkloze jongeren.

Succesvol grenslijn onderhandelen
 “Ik had graag het grensgebied willen helpen ontwikkelen. Ik ben enigszins verdrietig dat ik hieraan niet verder kan bijdragen”, zegt Joly die nog met één been in Paramaribo is. Terugblikkend op zijn dienstperiode in ons land, noemt hij als hoogtepunt het - volledig digitaal vastgestelde - ontwerp van de definitieve grenslijn die loopt vanaf de monding van de Marowijnerivier tot aan de samenvloeiing van de Lawa, Litani en de Marowini. Succesvol een grenslijn onderhandelen is niet bepaald alledaags maar eerder exceptioneel. “Een discussiepunt dat is blijven hangen na arbitrage van de Tsaar in 1891. Onze grens was niet zo in lijn met de internationale regels.” Joly hervatte de grensonderhandelingen in 2017 en slaagde erin beide landen een grensprotocol te laten tekenen in maart 2021.

Justitiële samenwerking
Markant moment voor de diplomaat was in De Nationale Assemblee op 24 oktober 2017: de ratificatie van de getekende politiesamenwerkingsovereenkomst uit 2006. Parijs ratificeerde het verdrag in 2008 en stuurde na 2015 geen politie-attaché meer naar Suriname. Krachtige diplomatieke lobby leidde uiteindelijk tot de Surinaamse goedkeuring. Joly woonde de vergadering vanaf het begin bij en verliet de zaal vlak vóór stemming. Partijen en parlementariërs die eerst fel gekant waren tegen de overeenkomst, stemden ook vóór. Zo kregen de gezamenlijke politiepatrouilles te Albina en Saint-Laurant een wettelijke grondslag. Na een onderbreking van 1.5 jaar werden deze patrouilles enkele maanden geleden weer opgepakt.

Eerste gezamenlijke politiepost
Ook de ondertekening van het rechtshulpverdrag in maart (sinds 2017 gereed), bestempelt Joly als een hoogtepunt. De justitiële samenwerking wordt steeds sterker. Volgend jaar maart moet de eerste gezamenlijke politiepost met eenheden van beide landen operationeel zijn aan de oostgrens. Dit actiepunt in de roadmap, afgesproken op 12 juli, is onderdeel van de strijd tegen de grensoverschrijdende criminaliteit. Eventueel kan de post ondersteund worden door de douanediensten. Frans-Guyana heeft al zo een gemengde unit langs de oostelijke grens met Brazilië.

Buren trilateraal beleid
In alle drie Guiana’s zijn nieuwe regeringen die de wil tonen om samen op te trekken, merkt Joly op. Door als buren trilateraal beleid te maken kan er ingespeeld worden op de gezamenlijke kansen en uitdagingen. “Afgelopen augustus hebben wij de defensiesamenwerking tussen de Guiana’s al getekend. Er moet meer samenwerking komen op gebieden zoals landbouw, duurzame goudwinning, ecotoerisme, veiligheid en bosbeheer.”

Agenda opvolger
Binnenkort vertrekt Joly na bijkans vijf jaar zijn land te hebben gediend in Suriname en (niet-residerend) Guyana. Joly sluit hiermee ook zijn loopbaan als carrièrediplomaat af. De agenda van zijn opvolger, ambassadeur Pierre Lanapats, is nog vóór zijn komst in Suriname al aardig vol. Lanapats zal onder meer de historische onderhandelingen voeren over het zuidelijke deel van de grensrivier. Hij moet verder toezien op de uitvoering van de roadmap, grenspas en ratificatie door Suriname van het grensprotocol, rechtshulpverdrag en de overeenkomst voor vriendschap en samenwerking uit 2018. En verder de nieuwe Stichting Leraren Frans in Suriname helpen ontwikkelen tot de nieuwe Alliance Française in Suriname.