Economische diplomatie, nog geen successen voor Suriname

Vanaf de onafhankelijkheid in 1975 tot heden hebben 12 presidenten en 19 ministers van Buitenlandse Zaken er consequent gewag van gemaakt dat de buitenlandse politiek van de Republiek Suriname een instrument moet zijn voor de ondersteuning van de economische ontwikkeling van het land. Volgens onze bewindvoerders zou de economische diplomatie of ontwikkelingsgerichte diplomatie hierin een belangrijke rol moeten vervullen.
Maar in Suriname is van grote economische ontwikkelingen in de afgelopen 45 jaar helaas weinig sprake geweest. Hiervoor worden diverse oorzaken genoemd; teveel wisselingen van bewindvoerders; zig-zag-beleid; geen continuïteit van beleid; geen deskundigheid; coalitie rivaliteiten; geen éénduidigheid van beleid en geen inspirerend leiderschap.

Maar er zijn wel landen in de wereld die succesvol zijn of zijn geweest in hun economische diplomatie. In de literatuur kan worden nagegaan hoe sommige landen wel succesvol zijn geweest met deze vorm van diplomatie. Landen die ernstig werk maken van economische diplomatie doen dat op basis van een officieel regeringsdocument, waarin duidelijk wordt aangegeven wat deze vorm van diplomatie inhoudt en welke instanties, instrumenten, menselijke en financiële bronnen beschikbaar moeten zijn om succesvol te zijn. In dit regeringsdocument wordt in een stappenplan aangegeven welke strategie gevolgd moet worden, wie de uitvoerders moeten zijn, het benodigde budget en binnen welk termijn de gestelde doelen bereikt moeten worden. Als voorbeeld kan genoemd worden:

Thailand: Stappenplan
Na een gedegen onderzoek van de Japanse markt besloot de regering van Thailand om de export naar Japan binnen een tijdsbestek van 10 jaar substantieel te verhogen. De ministeries van Handel, van Veeteelt, van Financiën en van Buitenlandse Zaken stelden in samenwerking met de Thaise private sector een stappenplan plus een strategie samen, welke gevolgd zou moeten worden ter verwezenlijking van het gestelde doel. De Thaise ambassade in Tokio had een zeer instrumentele rol in de uitvoering van het plan door ervoor te zorgen dat de vertegenwoordigers van de Thaise exportsector, regelmatig konden participeren in de handelsbeurzen in Japan. De diplomaten van de Thaise ambassade moesten ook de Japanse importeurs overtuigen van het Thaise comparatieve voordeel van met name hun pluimveesector.
Het resultaat van deze gezamenlijke inspanning van de Thaise overheid en privésector was, dat reeds in 2002 Thailand, alleen aan kippenvlees voor ruim twee miljard US$ naar Japan kon exporteren. Tot dan bedroeg de Thaise export naar Japan slechts enkele honderd miljoen US$.

Bovenstaand voorbeeld illustreert dat economische diplomatie als onderdeel van de algehele diplomatie van een land teamwork is en gebaseerd moet zijn op visie en beleid met concrete doelen, strategie en budget.
Verticaal en horizontaal werden door deskundigen van de overheid en ondernemers een 'target' gesteld, de strategie bepaald, de benodigde middelen vrijgemaakt en een termijn bepaald  waarbinnen het doel moest worden bereikt.  Op basis van een systematische aanpak werd het gestelde doel niet alleen bereikt, maar zelfs overtroffen.

Economische diplomatie vereist teamwerk
Een soortgelijke, systematische werkwijze heeft Bangladesh toegepast bij de export van medicijnen, Maleisië bij de export van palmolie, Thailand, Singapore en India bij het promoten van hun medische sector. Bangladesh gaat zelfs zover dat zij specifieke 'targets' samenstelt voor zijn ambassades.

Economische diplomatie vereist dus dat in teamverband gewerkt moet worden onder een deskundige, gecoördineerde en gemotiveerde leiding. In deze keten kan er geen zwakke schakel zijn. Goede voorbeelden van succesvolle economische diplomatie waaruit geleerd kan worden vinden wij ook in Nieuw Zeeland, Canada en Australië, waar voor de doelmatigheid de ministeries van Buitenlandse Zaken zijn samengevoegd met Handel en Industrie.

Het concept van economische diplomatie noodzaakt ook tot verzoening van politiek en economie. Daar is vaak heel veel durf voor vereist. De conceptie van het vakkundig balanceren van politiek en economie was toen Bangladesh zonder zijn 'One-China-Policy' prijs te geven, akkoord ging dat Taiwan een 'business office' in de hoofdstad Dhaka kon openen in 2004. Het resultaat is nu een intensieve en bloeiende handel in de textiel- en schoenenindustrie.

In Suriname hebben onze bewindvoerders het woord economische diplomatie vaak uitgesproken zonder dat werd aangegeven wat dit betekent en hoe dat gedaan zou worden. Het lijkt er dan op dat het woord alleen al voldoende is om het idee te wekken dat het al in de werkelijkheid gebeurt. Echter, zonder de randvoorwaarden zoals  een stappenplan, een strategie, een budget en een termijn voor realisatie zal de economische diplomatie geen gestalte krijgen i.e. niets opleveren voor Suriname.

Rudie Alihusain

Bronnen:
Islam, Serajul: Exports targets for Bangladesh embassies and economic diplomacy, The Daily Star, 7 juni 2008
Madhukar, Shumsere: Economic Diplomacy, theory and concepts, Eco Dip Nepal, http//campus diplomacy, edu/env/scripts, 2007