De melkveesector dreigt op te houden te bestaan

Twee grote vrachtwagens met hoge hekken met daaraan lange opgerolde touwen reden het erf op. Zes energieke jongemannen stapten uit en liepen naar de stal waar twaalf koeien stonden. De koeien in de stal werden onrustig en keken angstig met hun grote ogen naar de mannen. Ze waren al meer dan een uur geleden gemolken en stonden nog steeds op stal. Dat was ongewoon, want normaal werden ze meteen na het melken in de wei losgelaten.

De boer en zijn gezin stonden met een verslagen uitdrukking op het erf toe te kijken. Eén voor één werden de koeien met de lange touwen vastgebonden en naar de vrachtwagens getrokken. Daar werden ze met stroomstoten gedwongen in de hoge wagens te springen. Ook de buurman keek over het hek toe. Hij had al enkele maanden geleden zijn laatste koeien verkocht aan de slager. Nu had hij nu een baantje bij de overheid en zijn vrouw was al jaren onderwijzeres. Door ’s middags wat groenten te planten op een deel van zijn terrein, hadden ze een redelijk bestaan.

Toen hij zijn laatste koeien verkocht, had zijn buurman gezegd dat hij nooit zou stoppen met melken: “Zijn vader was melkboer geweest en zijn grootvader ook. En hij zou ook melkboer blijven.” Maar nu gingen de laatste koeien toch weg. Ook Betsy, de lievelingskoe van de familie werd naar de wagens getrokken. De negenjarige dochter van de boer die bij haar vader stond begon te huilen: “Papa, alsjeblieft, laat Betsy blijven. Ik zal voor haar zorgen.” De boer had een brok in de keel en kon niets zeggen. Hij keerde zich om en verdween achter het huis. Zijn vrouw probeerde het meisje nog te troosten door te zeggen dat Betsy naar een mooiere boerderij ging ver daarvandaan.

Minstens acht van de twaalf koeien waren drachtig; sommigen zouden al binnen enkele maanden afkalven. Maar dat zou hen niet baten, jammer genoeg. Niemand is geïnteresseerd in melkvee. De opkoopprijs van melk is al jaren veel te laag. De melkveehouderij is langzaam aan het verdwijnen.

Dit lijkt misschien een stuk uit een verhaal ver van ons bed, maar het is de harde realiteit in ons eigen land. Steeds meer boeren geven het op. Melk kent nog steeds een prijszetting van de overheid. De opkoopprijs van rauwe melk en de verkoopprijs van volle melk in een zakje worden door de regering bepaald en vastgelegd. Iedere aanpassing moet goedgekeurd worden door de Raad van Ministers.  Intussen is de Melkcentrale Paramaribo (MCP) het enige  melkverwerkingsbedrijf dat zich nog houdt aan de verkoopprijs die door de overheid wordt vastgesteld. Alle andere melkproducenten hanteren een hogere prijs, maar die kopen geen melk bij de boer. Zij verwerken import melkpoeder. MCP is het enige bedrijf dat rauwe boerenmelk opkoopt. En als staatsbedrijf houdt zij zich aan de vastgestelde prijs. Hierdoor echter, is het de boer die al jarenlang dit product subsidieert.

Terwijl de prijzen van alle inputs, van voer tot prikkeldraad, en van melkmachine onderdelen tot smeermiddelen en reinigingsmiddelen marktconform bepaald worden op basis van de geldende koersen, moet de melkboer voor een kleine aanpassing van de prijs steeds maandenlang wachten op een beslissing van de overheid. Wanneer de boer dan eindelijk iets meer voor zijn melk krijgt, zijn de prijzen van alle benodigdheden voor zijn bedrijf en voor zijn gezin al lang weer aangepast. Het lijkt alsof toeleveranciers van voer en dergelijke al lang voor de prijsaanpassing op de hoogte zijn en prijzen worden aangepast nog voordat de boer bij de eerstvolgende uitbetaling de verhoging ontvangt.

Om maar enkele zaken te noemen: krachtvoer is binnen 6 maanden gestegen van SRD 355,- naar SRD 490,-. Slijpmeel, een afvalproduct van rijst dat vrijkomt bij het slijpen van de rijst om witte korrels te krijgen, kostte enkele maanden terug nog onder de SRD 100,- voor een zak van 30 kilo. Nu is dat minimaal SRD 140,- per zak; bij sommige rijsthandelaren zelfs meer dan SRD 160,-. Een rol prikkeldraad is gegaan van ongeveer SRD 800,- naar bijkans SRD 2000,- terwijl een walabapaal voor omrastering van SRD 13,- naar SRD 30,- is verhoogd. Melkmachine onderdelen zijn allemaal in euro’s of dollars geprijsd.

Opeenvolgende regeringen prediken dat de sector behouden moet blijven en beloven beleid op dat stuk. Maar van daden komt het niet. Er wordt al lang gesproken over subject subsidie voor melk, maar tot nu toe kan iedere burger een pakje melk van MCP nog kopen voor SRD 12,50. Beloften voor rasverbetering, begeleiding van boeren bij graslandmanagement, overheidshulp bij bestrijding van ziekten, enzovoorts, blijven bij beloften.

Melk wordt nog steeds in open vrachtwagens getransporteerd, terwijl een minister meer dan 10 jaar geleden al had beloofd ervoor te zorgen dat er koelwagens zouden komen. De staatsboerderij, die zou moeten dienen als voorbeeldbedrijf en trainingscentrum voor jonge boeren, is totaal in verval geraakt. De inseminatiedienst bestaat alleen nog maar in naam. Gebieden die als melkveegebieden waren geïdentificeerd, worden verscheurd door verkavelingsprojecten. Waar blijft ruimtelijke ordening en beleid op dit stuk?

Terwijl er enkele jaren geleden nog zo’n 20.000 liter melk per dag werd geleverd aan MCP, is dat nu hooguit 7 tot 8.000 liter. De melkveesector had deviezen besparend kunnen zijn en kunnen zorgen voor een stukje werkgelegenheid in de productie sfeer. Om te redden wat er nog te redden valt en ervoor te zorgen dat niet nog meer Betsy’s naar het abattoir gaan, is prudent beleid hard nodig. 

De VSMB (Vereniging van Surinaamse Melk Boeren)