Ik val met de deur in huis door een praktisch voorbeeld te geven van een voor mij bekend recentelijk geval dat illustreert waarom bestuursrecht noodzakelijk is, aangezien dit rechtsgebied in Suriname nog niet bestaat.

Ik ben benaderd door een verpleegkundige van wie ik heb begrepen dat in 2015 het woningbouwproject 'Zusterproject' te Commewijne werd geïnitieerd door een toenmalig Assembleelid dat tevens een verpleegkundige bleek te zijn. Hiermee had de initiatiefneemster goede bedoelingen voor haar collega zorgmedewerkers om deze groep tegemoet te komen en om hun de sociale mogelijkheid te geven zich te kunnen opbouwen. Op zich een geweldig initiatief waarop elke burger recht heeft.

Maar nu komt het: de overheid onder wiens verantwoordelijkheid dit project valt, heeft na het innen van de financiële middelen van de zorgmedewerkers (de belanghebbenden) die zich hadden ingeschreven en waarvan sommigen een lening hadden moeten afsluiten, vervolgens niks meer van zich hebben laten horen. Dit project is al dan niet volledig stil komen te staan na 2017, waarbij de meeste belanghebbenden vervolgens nagenoeg niks meer hebben vernomen, ondanks herhaalde verzoeken om informatie te verkrijgen over hun grondbeschikking c.q. over het verloop van het project. Deze casus is een bestuursrechtelijke aangelegenheid, omdat de (toenmalige) regering dit project op zich had genomen en zich contractueel met belanghebbenden had verbonden tot het opleveren van genoemd project.

Wat is bestuursrecht?
De Algemene Wet Bestuursrecht (AWB), geeft aan hoe de verdeling van bevoegdheden en rechten binnen het openbaar bestuur (lees overheid) zich verhoudt tot natuurlijke personen (burgers) en rechtspersonen. Het bestuursrecht reguleert de werkwijzen en de handelswijzen van bestuursorganen. Een bestuursorgaan is:
a) een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld (bijvoorbeeld ministeries) of
b) een persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed (zoals een districtscommissaris).

In de AWB vindt men regels omtrent het nemen van besluiten en de bestuurlijke procedures, die de burger ter beschikking staan, zoals bezwaar bij overheid en beroep bij de rechter. Het bestuursrecht geeft verder regels aan m.b.t. hoe bestuursorganen zich moeten gedragen jegens burgers. In het bestuursrecht zijn normen en waarden opgenomen zoals het vertrouwensbeginsel, het zorgvuldigheidsbeginsel, de beslissingstermijn, de motivering van een besluit en het verbod van willekeur. Dit houdt kort gezegd in dat de overheid het vertrouwen van de burger niet mag schaden en diens belangen met zorg moet behartigen (bijvoorbeeld bij een vergunningaanvraag) binnen een bepaalde termijn en de belanghebbende niet oneindig lang moet laten wachten.

Het bestuursrecht is speciaal bedoeld om de burger als zwakke partij tegen de 'machtige' overheid te beschermen, zoals wij bijvoorbeeld vaak zien bij gronduitgiften en vergunningen waarover de overheid te beslissen heeft.
Het bestuursrecht is een apart rechtsgebied naast de civiel- en strafrechtelijke gebieden. Deze laatste twee genoemde rechtsgebieden bestaan al in Suriname, waarvoor een civiele en strafrechter belast zijn.

In Suriname zijn er slechts ad hoc bestuursrechtelijke wetgevingsproducten. Er blijkt helaas nog steeds geen integrale bestuurswet te bestaan in de vorm van een wetboek. Ook voor dit rechtsgebied is er een daartoe bestemde bestuursrechter.

Gegeven het feit dat er nog geen AWB in Suriname bestaat, moeten de burgers vaak met lede ogen toezien dat hun aanvraag niet gehonoreerd wordt of zelfs weggegeven wordt aan anderen die na hen een aanvraag hebben ingediend. In dit geval biedt de AWB rechtsbescherming door de burger de mogelijkheid te geven tegen de overheidshandelingen te kunnen procederen. De burger kan bezwaar indienen bij de overheid en/of kan vervolgens procederen bij de bestuursrechter. Op dit moment gaan dergelijke zaken in Suriname via een omweg van onrechtmatige daad bij de civiele rechter, terwijl indien er een bestuursrechter zou bestaan, zulke gevallen direct ontvankelijk zouden zijn bij een bestuursrechter.

Waarom nog steeds geen AWB in Suriname?
Het probleem in Suriname ligt in de structurele aard van oeroude politieke besluitvorming, en hierdoor ontbreekt de wil om aan vernieuwing van wet- en regelgeving te werken. De basis om gestructureerde instituten te creëren zoals een Ombudsman waar de gewone burger zijn of haar beklag kan doen over het overheidsfunctioneren ontbreekt dan nog steeds.

Er is in het verleden door deskundigen wel degelijk aangegeven waarom het van belang is dat er een AWB in Suriname moet komen, doch dit is na ongeveer 40 jaar na de introductie van de AWB in Nederland en de Antillen in de jaren 80 nog steeds niet het geval in Suriname.

Indien er een AWB zou bestaan, is mijns inziens dit een goed begin om willekeur van overheidswege (lees: corruptie) in te dammen teneinde de kleine man te beschermen in diens primaire en secundaire rechten. Het ontbreken van dit rechtsgebied belemmert de verdere ontwikkeling van Suriname, en derhalve adviseer ik de wetgevende macht van Suriname de AWB alsnog te introduceren.

Mr. drs. Jasmine Joemmanbaks