Vanaf maart 2020 voerden landen beperkte bewegingsvrijheid in en gingen op slot. Grote maffiabazen zagen hier gouden kansen. Gestructureerde en georganiseerde criminele organisaties slaagden erin om grotere partijen cocaïne de grens over te krijgen en te exporteren naar Europa, vertelt Van den Berghe. "Deze organisaties zijn geïnfiltreerd in de legale handelsketen." Terwijl initieel kleinere criminele bendes het een stuk moeilijker hadden om de drugs tot in de havens te transporteren. "et gevolg was dat de cocaïne in de producerende landen werd opgeslagen in warenhuizen." Reikhalzend keek men uit naar de genormaliseerde situatie. "Dit had duidelijk zijn invloed op de productie van cocaïne en op de prijs, doch is het nog te vroeg om te oordelen wat de finale gevolgen hiervan zullen zijn", stelt Van den Berghe.

Ondanks de verminderde controles, zette de getrainde havencontrole eenheden (Joint Port Control Unit, JPCU) van de CCP in 2020 een nieuw record neer. Met 242 onderscheppingen haalden zij 105.000 kilogram (105 ton) cocaïne uit de markt. Ongeveer een vierde deel van de coke had België als bestemmingshaven. Minder dan de helft, ongeveer 11.500 kg, werd in één keer onderschept in de Antwerpse haven. De drugs zaten in een container afkomstig uit buurland Guyana. Drugsbaronnen dachten slim te zijn: zij verborgen de cocaïne in een mini container en plaatsten die vervolgens in een grotere container vol ijzerschroot. In Nederland viel 16.000 kg verspreid over 24 onderscheppingen in handen van de justitie.

"Veelal kiezen criminelen nog steeds voor de haven van Antwerpen wat betreft België", zegt de CCP-coördinator. Vorige week deelde hij enkele van de 2020-statistieken in dit land. Belgische autoriteiten proberen nu de drugsbendes een stap voor te zijn. Via de kunstmatige intelligentie willen de Belgen alle mogelijke vreemde, verdachte goederen herkennen tijdens de containerscan. Zij stappen bijna in het hoofd van de listige criminelen en zullen tientallen beelden construeren van bijvoorbeeld verstopte pakjes cocaïne en ander verboden spul.

Ook in Suriname professionaliseert de drugshandel. Criminelen proberen smokkelwaar op slinkse manieren via verschillende routes het land uit te krijgen. Daarom is uitbreiding van het CCP-programma wenselijk. Meer units op andere havens en de J.A. Pengel Internationale luchthaven, van waaruit cargo vertrekt. "Zodra de tijden weer genormaliseerd zijn, hopen we de gesprekken opnieuw te kunnen starten met de Surinaamse autoriteiten over de luchthaven." Met de Kuldipsingh haven loopt er al een samenwerking en het streven is om die te intensifiëren.

Klassieke ripdeals blijven populair en zijn de meest frequente smokkelmethode. Drugs worden meegelift in een container zonder medeweten van de 'uitvoerder' en 'invoerder'; Rip on – in de container zetten en rip off – uit de container halen. Exporteurs en importeurs van de container weten vaak niets over die 'extra' lading in hun container. "Veelal heb je hier medewerking van havenarbeiders nodig om de drugs in de container te plaatsen in de haven van origine en de drugs te recupereren in de haven van bestemming", legt Van den Berghe uit.

Cocaïne wordt ook vaker aangetroffen in de structuur van een container. Bijvoorbeeld een extra wand, bodem of dak. Andere manieren zijn cocaïne geïmpregneerd in hout, verwerkt in vloeistof, "of zoals nog frequent gebeurt dat het tussen de legale lading wordt aangetroffen".