Voor de vrijheid heeft Christus ons vrijgemaakt

Wij herdenken op 1 juli de formele afschaffing van de slavernij in Suriname. Het afkondigen van de afschaffing van de slavernij was maar het begin van een lang en pijnlijk proces dat nog steeds niet is afgerond. Wij waren een van de laatste koloniën waar de slavernij werd afgeschaft en dat het nog steeds niet afgerond is merken wij aan de brute moord van George Floyd in Amerika door politiegeweld. Deze moord heeft geleid tot een wereldwijd protest met de leus: Black Lives Matter. Standbeelden van slavenhandelaren en anderen die zich verrijkt hadden door de slavernij werden van hun sokkel gestoten, in de rivier gegooid, kapotgeslagen, of besmeurd. Zelfs een beeld van koning Leopold II in België moest vanwege de gewelddadige kolonisatie van de Congo, verwijderd worden om te ontkomen aan de woede van de betogers. In Nederland werd in Breda een beeld van de zwarte Madonna beklad met de spreuk: Black Lives Matter.
 
Het slavernijverleden is in vele opzichten nog een onverwerkt verleden. Er zijn nog diepe wonden. Drie eeuwen slavernij verdwijnt niet zomaar uit het collectief bewustzijn van de mensheid, zeker niet uit het bewustzijn van de onderdrukte. De onderdrukker doet er alles aan dat verleden uit te wissen. In hun geschiedenisboeken wordt de slavernij summier behandeld en niet gelinkt aan hun gouden eeuwen. Bij wie de welvaart uit gouden eeuwen is blijven accumuleren is tot vandaag duidelijk te merken. De waarheid laat zich niet voor eeuwig begraven.

Wanneer wij ons oor goed te luister leggen bij de protesten in Amerika dan horen we nog steeds het hulpeloos zuchten van de onderdrukte die roept: I cannot breathe. Ik kan niet ademen want de knie van de onderdrukker drukt zwaar op mijn nek en met de handen op de rug geboeid, sterf ik terwijl heel de wereld toekijkt. De laatste negen minuten van George Floyd, zijn nu een noveen geworden. Een smeekgebed dat maar niet wordt gehoord. De protesten uiten zich in de ik-vorm. I cannot breathe. Het verleden gaat niet zo vlug voorbij. Laat niemand zeggen dat het nu al 157 jaar is sinds de slavernij is afgeschaft. De slavernij is nog steeds niet afgeschaft maar heeft nieuwe vormen aangenomen in de vorm van onderdrukkende politieke en economische systemen.

De moord op George Floyd heeft de ogen geopend van de onderdrukte en hopelijk ook van de onderdrukker en allen die menen dat de brute vormen van onderdrukking voorbij zijn. De ogen zijn geopend om te zien hoe structureel het geweld geworden is in slechte behuizing, werkloosheid, onbereikbare gezondheidszorg en geringe toegang tot onderwijs. Bij dit alles hoort bij de waan dat de rijke landen menen dat zij recht hebben op de natuurlijke rijkdommen van de arme landen.

Nu alle ogen gericht zijn op de zwarte bevolking en de woede van de black-lives-matter-beweging kan het de nieuwsmedia ontgaan dat er veel ergere vormen van uitbuiting plaatsvinden. Paus Fransiscus heeft in zijn encycliek Laudato si en ook de bisschoppen van de Amazone hebben dringend onze aandacht gevraagd voor het structureel geweld tegen de inheemsen en het Amazonewoud. De rijkdommen van de Amazone – en daartoe mogen zeker ook gerekend worden de rijke olievoorraden voor de kust van Guyana en Suriname – zijn aanleiding voor de rijken en machtigen om met kracht en geweld zich deze rijkdommen toe te eigen. Opnieuw wordt de arme met de handen op de rug geboeid door torenhoge schulden met wurgende rentes die de knie zijn op de nek van de arme bevolking. Zoals in het verleden er gebruik werd gemaakt van basja’s om de zweepslagen uit te delen zo wordt er nu ook gebruik gemaakt van dure consultants en corruptiegevoelige regeringen om de rijkdommen te verkwanselen.

De strijd om ons van deze vormen van slavernij te ontdoen is nog lang niet voorbij.
Wij roepen de Surinaamse bevolking dan ook op om waakzaam te blijven en alle nieuwe vormen van slavernij te ontmaskeren. Daarom mag de herdenking van deze dag niet ongemerkt voorbijgaan. We zullen vanwege de Covid-19 crisis niet massaal bijeen kunnen komen. De joden vierden hun bevrijding met een Pesachmaal. Een viering in het gezin, de huiskerk die in deze Covid-dagen een antwoord kan zijn om ons geloof te beleven en door te geven. Een van de voornaamste rituelen van het joodse Pesachmaal was dat de jongste aan de oudste in het gezin moest vragen: waarom is deze avond anders dan andere avonden? Dan zal de huisvader antwoorden en zeggen dat ieder zich moet beschouwen als was hij zelf bevrijd uit de Egyptische slavernij. Ieder van ons zou op deze dag in herinnering moeten brengen de sleepslagen van weleer, maar ook de knie die de arme met geweld onderdrukt. Als we dan een feestmaal houden laten we in gedachten houden dat Christus om onze vrijheid is gestorven, opdat we vrij zouden zijn van de machten van de dood en slavernij.

Keti Koti, 1 juli 2020,

Karel Choennie
Bisschop van Paramaribo