De mythe van het Leonsberg akkoord
29 Jun 2020, 04:42
foto


De democratische staatsordening van Suriname die in 1975 werd ingesteld, is door de staatsgreep van de militairen op 25 februari 1980 in de verdere historische ontwikkeling doorkruist. De grondwet werd overboord gegooid en een militaire dictatuur werd gevestigd, om daarna door compromissen met de voormalige politieke leiders die weggeschoten waren, de democratische rechtstaat te herstellen.

Er van uitgaande dat 25 februari 1980 het beginpunt van de huidige president in het Surinaamse politiek spectrum is, moet gezegd worden dat hij ondanks de mensenrechtenschendingen die diepe wonden in onze ontwikkeling hebben geslagen, steeds compromissen met zijn voormalige tegenstanders kon sluiten. Bouterse heeft in deze situaties de regie altijd stevig in de hand gehad en ook al maakte hij publieke afspraken, er bleef steeds in de gemeenschap hangen dat de oude politieke leiders aan Bouterse hebben beloofd dat hij en de zijnen niet verantwoordelijk zouden worden gesteld voor de ernstige mensenrechten schendingen.

Zo is hardnekkig het verhaal in de gemeenschap blijven hangen dat bij het Leonsberg akkoord van 1987 concessies aan Bouterse zijn gedaan. Ook de ontkenningen van de gezaghebbende politiek zwaargewicht als Jagernath Lachmon hebben dit verhaal niet uit de wereld geholpen. Lachmon heeft nog enkele weken vóór zijn dood, hij overleed op 18 oktober 2001, zich op geïrriteerde toon tegenover de journalist Roy Khemradj, die zijn 'politiek testament' schreef, over deze aangelegenheid uitgelaten. Hij zei daarbij o.m. “Er is een handtekening van Bouterse, van mij, Arron en van Soemita. Dat is het Leonsberg akkoord geweest. Er staat niets anders in dan dat we in de toekomst bij verkiezingscampagne elkander niet moeten aanvallen, zodat men gaat denken dat alles wat wij hebben opgebouwd een spelletje is geweest...”

Dezer dagen hebben er gesprekken tussen Chandrikapersad Santokhi, politieke erfgenaam van Lachmon, als leider van de VHP en Desi Bouterse, president van Suriname, plaatsgevonden te Leonsberg, in verband met de regeringswisseling, want als de tekenen niet bedriegen lijkt Santokhi Bouterse af te lossen.

In de media, inclusief de sociale media wordt er weer veel betekenend naar het Leonsberg akkoord verwezen. Een verslaggever vroeg zich af of er niet weer achterkamer afspraken zijn gemaakt, zoals bij het Leonsberg akkoord. Dit alles ondanks toentertijd in de Ware Tijd van 11 augustus 1987 een verslag van het overleg werd gepubliceerd, waaruit  mede op grond van de gebeurtenissen in die periode ( o.m. een grote massameeting van politieke partijen, waar de militaire machthebbers van langs kregen) makkelijk kon worden vastgesteld waarom dat overleg te Leonsberg.

Wat is het epistel dat Leonsberg akkoord wordt genoemd en waarom moest er overleg worden gepleegd.
Van alle compromissen die de voormalige dictator met de politieke leiders van toen is aangegaan voor de herdemocratisering, is de overeenkomst van 23 november 1985 de belangrijkste. Op 23 november 1985 verklaarden Desi Bouterse, die toen voorzitter van het Militair Gezag, tevens voorzitter van de 25 februari beweging was en de voorzitters van de drie grote politieke partijen van voor de staatsgreep respectievelijk J. Lachmon, H.A.E. Arron en W. Soemita, plechtig dat zij een politiek akkoord hadden om de informeel gevoerde politieke dialoog voort te zetten. De dialoogpartners, zoals zij toen werden genoemd, hebben nog meer verklaard, maar voor dit kort artikel is dat irrelevant.

Zonder dit akkoord zou op 30 september 1987 het Surinaamse volk niet in de gelegenheid worden gesteld, om in een referendum al dan niet zijn goedkeuring te geven aan het voorontwerp van de grondwet. Hier is dus de basis gelegd voor de eerste algemene verkiezingen na de staatsgreep. Na de vaststelling van de datum van de verkiezingen op 25 november 1987, kwamen de politieke partijen in stelling en in de week voor tien augustus 1987 vond een grote massameeting van de VHP, NPS en KTPI plaats aan de Coppenamestraat. Deze massameeting (natuurlijk hetgeen daar allemaal gezegd is) was de steen des aanstoot voor wat het Leonsberg akkoord wordt genoemd.

In het Leonsberg akkoord van 10 augustus 1987 werd gesteld dat de Bevelhebber van het Nationaal Leger de Commandant D.D. Bouterse overleg gepleegd heeft met de voorzitters van de NPS, de VHP en de KTPI en de tekst luidt verder:
Alle gesprekspartners waren het over eens, dat er sprake is van een verstoring in de relatie tussen de politieke partijen, het Nationaal Leger en binnen het Topberaad. De partners bevestigen dat er naar wegen moeten worden gezocht om in het Nationaal belang de verstoorde relatie op te heffen.

Zowel de bevelhebber van het Nationaal Leger als de voorzitters der politieke partijen onderkennen de gezamenlijke verantwoordelijkheid om in alle rust en oprechtheid te werken aan de stabiliteit en nationale eenheid als basis voor de realisering van de waarachtige democratie.
De Bevelhebber heeft met genoegen kennis genomen van de verzekering van de voorzitters, dat zij een zo goed mogelijke relatie met het Nationaal Leger  nastreven.

De voorzitters van de politieke partijen hebben met grote waardering kennis genomen van de herhaalde garantie van de Bevelhebber van het Nationaal Leger, dat het Nationaal Leger de uitslag van de verkiezingen zal respecteren.
De gesprekspartners onderkennen, dat vanaf de dag dat de Bevelhebber van het Nationaal Leger het initiatief nam tot een nationaal dialoog, een zeer vruchtbare en geloofwaardige verhouding heeft bestaan. Dit heeft geresulteerd in het politieke akkoord van 23 november 1985, de volledige participatie van de politieke partijen in het Topberaad en in de Regering, overeenstemming over de concept-grondwet, het besluit om op 30 september het referendum te houden en algemene, vrije en geheime verkiezingen op 25 november 1987.” 

Dit werd ondertekend door Bouterse, Lachmon, Arron en Soemita. Uit de inhoud van dit 'akkoord' en de omstandigheden die er toe hebben geleid dat de Bevelhebber van het Nationaal Leger toen overleg met de politieke leiders, waarbij deze ook hun grote waardering voor het gedrag van de bevelhebber hebben uitgesproken, komt het mij voor dat er meer sprake was van een waarschuwing door de bevelhebber dan iets anders.

Armand W. Van der San
Advertenties

Wednesday 24 April
Tuesday 23 April
Monday 22 April