Kleinschalige conflicten laten relatief weinig voetsporen na, terwijl andere grote golven veroorzaken in het ruimte-tijdcontinuüm. Kleine oorlogen zoals die welke de Verenigde Staten hebben gevoerd in Grenada in 1983 of in Panama in 1989 zijn allang vergeten. De slecht bewapende machten van deze twee landen waren geen partij voor de Amerikanen. Maar de nabestaanden van de slachtoffers van deze mini oorlogen zullen wel altijd hun doden blijven herdenken, maar in de context van de geschiedenis zullen zij slechts een voetnoot zijn.

Ook een voetnoot in de geschiedenis van Suriname is de afgeblazen invasie die de Amerikanen in 1983 hadden gepland op basis van de zogenaamde Reagan doctrine. Deze invasieplannen kregen niet de goedkeuring van de toenmalige CIA directeur, Admiraal Stanfield Turner. Ook kreeg het plan geen ondersteuning van de Amerikaanse volksvertegenwoordigers. De Koude Oorlog retoriek van president Reagan riep bij de Senate Intelligence Committee de vraag op waarom Amerika een invasie beraamde in een land dat geen enkele betekenis heeft. Volgens de Senaatscommissie zijn the Surinamese people primitive and gentle, much like Tahitians in the South Pacific.

Van een heel andere magnitude waren de twee wereldoorlogen van de 20e eeuw, die circa 67 miljoen doden tot gevolg hadden. Ook van de 20e eeuw waren de twee ideologische oorlogen op het Koreaanse schiereiland en in Vietnam. Hoewel deze vaak genoemd worden als oorlogen tussen het communisme en het kapitalisme, waren zij in essentie bloedige oorlogen tegen het westerse imperialisme. Slecht bewapende maar zeer gemotiveerde soldaten en guerrillastrijders die stand hielden en de machtige Amerikaanse krachten op de knieën wisten te krijgen.

De Tweede Wereldoorlog bracht fundamentele veranderingen vanwege het ontstaan van een aantal internationale instituten die bedoeld waren om toekomstige, gewelddadige conflicten te minimaliseren. Genoemd kunnen worden de Verenigde Naties, de UNESCO, WHO, FAO enz.enz. Gedurende bijna 50 jaar lang hield de internationale consensus stand en in het algemeen slaagde de Veiligheidsraad er wel in de wereldvrede te bewaren. Er zijn kritieken op de Raad, maar feit is dat zonder de Raad, de wereld meer conflicten of oorlogen gekend zou hebben. Ook de andere instituten van de VN hebben toch veel kunnen doen om het menselijk leed in de wereld te verminderen.

Maar de terroristische aanvallen van september 2001, bekend als 9/11 hebben de fragiele wereldbalans veranderd. Met de door de Amerikanen geleide invasie van Afghanistan werd een overweldigende macht ingezet tegen slecht bewapende militairen. Ook de Iraakse strijdkrachten waren geen partij voor de Amerikaanse moloch. Syrië is nu aan het uiteenvallen door een combinatie van jihadisten ondersteund door Saoedische financierders die Bashar al Assad willen verwijderen, maar hij houdt stand dankzij de steun van Rusland en de Iraanse Revolutionaire Garde. Donald Trump beseft nu dat in Syrië geen succes te behalen is en wil geen Amerikaanse troepen meer op Syrische bodem. Velen beschouwen deze terugtrekking als een nederlaag voor de Amerikanen.

Het beeld dat men nu te zien krijgt is dat de Amerikanen geen heer en meester meer zijn. Zij hebben thans gezelschap gekregen van China en Rusland. Amerika geeft nog steeds het meeste geld uit aan wapens, maar de politieke wil om lang slepende oorlogen te voeren is er niet meer. 

De Afghanen betitelen dit als “zij hebben de klokken maar wij hebben de tijd”. Het bewijs is dat 20 jaar bittere gevechten tegen de Afghaanse Taliban op dit moment op een dood punt is beland, waarbij de Verenigde Staten nu om een staakt-het-vuren vraagt. En wanneer een superpower vraagt voor vrede is dat veelal een teken van een nederlaag.

De Amerikaanse c.q. westerse gewapende machten hebben nu meer dan ooit te maken met wat men noemt de non-state fighters. De Tamil Tigers uit Sri Lanka zijn de eersten die zich organiseerden tot een getrainde macht en zelfmoord commando’s inzetten als dodelijke   oorlogswapens. Hierop hebben de Westerse strijdkrachten geen adequaat antwoord kunnen vinden.

Naarmate de wijze van strijd en oorlogsvoering veranderen, zo verandert ook de aard van de diplomatie. Een resolutie van de Veiligheidsraad is niet meer nodig om een oorlog te beginnen, zoals men heeft kunnen zien in Irak. Een burgeroorlog kon in Syrië worden begonnen zonder de “zegeningen” van de Veiligheidsraad. Moammar Ghadaffi kon in Libië ten val worden gebracht en vermoord met het instellen van een no-fly-zone zodat Libische vliegtuigen konden worden onderschept. Deze regels gelden alleen voor de sterken; Israel is een prima voorbeeld van hoe resoluties van de Veiligheidsraad genegeerd kunnen worden als men een superpower achter zich heeft die alle beslissingen met hun veto recht ongedaan maken.

De vraag is in wat voor soort wereld zullen onze kleinkinderen opgroeien. Onze wereld was relatief toch wel vredig maar de vrees is dat hun wereld er één zal zijn met meer angst en geweld. Tot heden zijn sedert 1945 geen atoomwapens gebruikt, maar altijd moet rekening worden gehouden hoe dwaas de menselijke soort kan zijn.

De Amerikanen en de Russen hebben zich teruggetrokken uit de moeizaam bereikte nucleaire akkoorden. China is vermoedelijk haar nucleair arsenaal aan het uitbreiden en Noord Korea is behept op het bouwen van nucleaire atoomkoppen. Wanneer zal het stoppen?

Bronnen:

Irfan Husain: A changing world, dawn newspaper, 7 december 2019

Rudie Alihusain: Een glimp van de Surinaamse buitenlandse politiek 1975-2015, IMWO/Adekus, Paramaribo, 2016