J'Accuse...! Brief aan de Nederlandse minister van Justitie en Veiligheid

In de vroege ochtend van dinsdag 5 november druppelen de advocaten het Justitieel Complex Schiphol binnen waar de rechtbank Noord-Holland om 09.00 uur start met de behandeling van een door Suriname ingediend klaagschrift. De Nederlandse pers is ook aanwezig. De spanning is te snijden. In de koele bunker van het complex draaien de Nederlandse journalisten driftig om zich heen op zoek naar een verhaal met nieuwswaarde. Tegelijk proberen de advocaten een opening te vinden om hun verhaal te doen over het onrecht dat het OM in deze Surinaamse staatsaangelegenheid veroorzaakt. Het heeft iets geforceerds. Het oordeel van de pers ligt al klaar, voordat de zitting start. 

De aanwezige officieren van justitie verzoeken de voorzitter van de rechtbank of ze hun eerder schriftelijk ingediende verweerschrift op het klaagschrift van de advocaten, mogen voordragen. “Het is het sluitstuk van de grote toneelvoorstelling die het OM bijna twintig maanden geleden is begonnen”, zegt een bezoeker op de tribune. De officier van justitie begint richting de pers met de lezing van zijn ingediend verweer. Dat is overbodig, want het verweerschrift van het OM was al in het bezit van de pers, die erin bladerde terwijl de officier van justitie eruit voordroeg. “Een farce dus”. De lezing duurde tot irritatie van de voorzitter van de rechtbank bijna twee uur. 

Daarop volgt een stevig pleidooi namens de advocaten van de commerciële banken en de Centrale Bank van Suriname. Een journalist van een Nederlands ochtendblad klapt kort na het begin van het pleidooi van de Surinaamse kant van het verhaal de laptop dicht en verlaat de zaal. Interesse in die kant van het verhaal lijkt er niet te zijn. Nog tijdens de zitting verschijnen er nieuwsberichten op twitter en in die Nederlandse krant waarin zeer eenzijdige feiten naar voren komen. De artikelen stonden al klaar voor aanvang van de zitting. De nieuwswaarde betreft volgens een journalist de personen die geld zouden hebben gestort en de link met Desi Bouterse. Dat het om een reguliere geldzending van banken onderling gaat en dat er juridische en inhoudelijke bezwaren zijn die een dergelijk onwettig optreden van het OM onmogelijk maken, lijkt voor de journalisten net als voor de officieren van justitie, niets uit te maken. 

De officieren van justitie, lichtelijk rood en ongemakkelijk, laten de weerlegging van alle feiten in dit dossier door de advocaten, over zich heen komen. Het verhaal begint bij een per vergissing door de Nederlandse douane opgehouden geldzending op basis van verkeerd toegepaste witwasindicatoren en beweegt zich langs wisselende officieren van justitie die bij voortduring van het beslag steeds verder in het nauw komen bij de ontdekking dat er geen feitelijke en juridische aanknopingspunten zijn. Onwaarheden en een machtsspel ontwikkelen zich in rap tempo. De vragen die richting het OM komen blijven dan ook onbeantwoord. Het ging immers nooit om wie gelijk heeft of waar de waarheid ligt. Het is van meet af aan een ’powerplay’ tussen officieren van justitie die de dekking hebben van het Ministerie van Justitie in Nederland tegenover een Suriname dat slechts kan reageren met het beperken van haar eigen schade. 

De arrogantie van de zijde van het OM druipt er volgens een bezoeker letterlijk vanaf. “Dat het in dit geval gaat om ’Suriname’ lijkt een extra plezierige beleving te geven: want tegen de ex-kolonie en Desi Bouterse aantrappen, voelt als het wegstrijken van de plooien in het eigen gezicht. Ook al lijdt heel Suriname daaronder”.

Het machtsspel dat het OM speelt, komt tijdens de zitting meerdere keren naar boven en sluit af met de weigering van de officieren van justitie om het advies van de voorzitter op te volgen en met elkaar te praten over een voor beide partijen aanvaardbare oplossing. Na lang aandringen van de voorzitter, zegt een van de officieren van justitie “dat er wel snel geschakeld kan worden, als de banken snel een klap willen geven op een deal”.  Afstand moeten doen van je eigen geld om je rechten te waarborgen, lijkt volgens een bezoeker de nieuwe werkwijze van het OM te zijn. 

Als de officieren van justitie (onder druk van de voorzitter van de rechtbank) ruimte zien om toch in gesprek te gaan, blijkt de achtergrond van hun initiële bezwaren: ze hebben vanaf de komende vrijdag vier weken vakantie. De daaropvolgende discussie tussen de leden van de rechtbank en het OM over de duur van hun vakanties en kerstreces is het dieptepunt van deze zitting van bijna zes uur. Suriname kijkt vanuit de beklaagde bank stil van verbazing en ongeloof naar de leden van de rechtbank en de officieren van justitie. Een bezoeker van de publieke tribune merkt verontwaardigd op dat zo eenvoudig wordt voorbijgegaan aan de belangen van Suriname. “Suriname bloedt, de Surinaamse banken bloeden, de Surinamers bloeden door deze verdachtmakingen van het OM”, aldus de bezoeker. Het OM lijkt zich er niet druk om te maken en de rechtbank geeft aan dat Suriname toch al bijna anderhalf jaar wacht op gelden. Het ziet dus geen probleem in enkele weken extra wachttijd, totdat een uitspraak volgt. “Het is toch maar Suriname”, zegt een gefrustreerde omstander na afloop. 

Na afloop van de zitting zegt een van de aanwezigen de hoop te vestigen “op een werkende rechtstaat in Nederland en voldoende corrigerend vermogen van de rechters om de feitelijke en juridische misslagen van de officieren van justitie in deze te herstellen en recht te spreken, ook al is die toetsing in een dergelijke klaagschriftprocedure marginaal”. 

Indien de partijen aangeven aan de rechtbank dat zij er niet uitkomen en dus een beslissing willen, dan zal die komende 24 december volgen.