In een stampvol theater De Vaillant in Den Haag, vond afgelopen zondag de presentatie plaats van het tweede deel van Sarnámi Sanskirti – enkele facetten van de Hindustaanse geschiedenis en cultuur in Suriname en Nederland. De uitgave is geredigeerd door Rabin Baldewsingh, Naushad Boedhoe en Bris Mahabier.

De eerste exemplaren van het boek werden overhandigd aan twee aanwezige 90-tig jarigen, mevrouw Anasuya Brijmohan-Hindori en de heer Ram Oediet Dihal, beiden nog in goede gezondheid zichtbaar binnen de Hindostaanse gemeenschap. Mevrouw Brijmohan gaat nog steeds naar activiteiten die in Den Haag plaatsvinden. Ze is een graag geziene en respectabele gast – inmiddels kent iedereen haar. De heer Dihal draagt vrijwillig zijn kennis van het Hindi over binnen de Arya Samaj-gemeenschap in Den Haag en is ook vaak met echtgenote aanwezig bij bijzondere activiteiten. 

Het redactieteam tekende ook voor het eerste deel van Sarnámi Sanskirti – het woord staat voor cultuur of beschaving –, dat in november 2018 uitkwam als gebundelde uitgave van inleidingen en columns op een tweedaags congres in het Haagse Spui Theater, op 1 en 2 juni vorig jaar, in het kader van de 145e herdenking van de Hindostaanse immigratie. Die werd groots gevierd met Rabin Baldewsingh als stuwende (financiële) kracht, omdat hij nog wethouder was. Vóór zijn vertrek uit de Haagse politiek, heeft hij het voor mekaar gekregen dat er geld gereserveerd is voor activiteiten en projecten tot en met de komende 150e herdenking van de Hindostaanse immigratie.

Rabin S. Baldewsingh tekende ook voor de lancering van de Jit Narain-lezing, die vorig jaar augustus voor het eerst werd uitgesproken door professor. dr. Michiel van Kempen. Hij betoogde met ‘Herinneren, verbeelden, begrenzen – 150 jaar Hindostanen hier en daar’, dat de contractarbeid niet in 1873 maar vijf jaar eerder begon, toen in mei 1868 het schip Crikkett, een groep van 17 Indiërs naar Suriname bracht. Ook deze lezing is zowel apart uitgebracht als opgenomen in het eerste deel van Sarnámi Sanskirti, bestaande uit 15 artikelen en drie columns in 307 pagina’s.

Deel 2 van Sarnámi Sanskirti (416 pagina’s, 21 artikelen) is een vervolguitgave omdat er natuurlijk veel meer te delen is over de Hindostaanse taal, cultuur en geschiedenis, dan op het congres van vorig jaar aan de orde kwam. De uitgever beoogt Hindostaanse sanskirti ook vast te leggen aan de hand van overlevering: mensen die kunnen vertellen hoe het was omdat ze het hebben meegemaakt. Het boek heeft wat dit aspect betreft – de overlevering –, een interessante mix van auteurs uit zowel Nederland als uit Suriname, die de lezer ontwikkelingen binnen de Hindostaanse cultuur voorhouden die nauwelijks bekend zijn. 

Interessant is bijvoorbeeld de bijdrage van Jan Soebhag, die in februari van dit jaar overleed, over het ontstaan van het Mátá Gauri-centrum en het Lalla Rookh-complex. Tanya Sitaram, een van de boegbeelden van het Nationaal Archief Suriname, schrijft ‘Een lange stilte verbroken’, over moeders en dochters uit India als contractarbeidsters in Suriname. Krish Bajnath neemt de lezer mee naar het katholieke ‘Rajpur als vehikel voor de emancipatie van Hindustanen’ en Maurits Hassankhan schrijft over ‘De islam en moslims onder de Hindoestanen van 1873 tot 2012’. Eigenlijk biedt de uitgever Surinen, aan wetenschappers, cultuurdragers en anderen uit Suriname, de gelegenheid hun werk te publiceren op een interessant platform – ik vermoed dat de uitgever de intentie heeft jaarlijks uit te komen.

Wat ook opvalt aan deel 2 van Sarnámi Sanskirti, is dat enkele auteurs die in Nederland wonen, schrijven over zogenoemde verbindende culturele ontwikkelingen. Naushad Boedhoe en Bris Mahabier schrijven over de betekenis van de Hindostaanse vereniging Nauyuga in Suriname, voor het verdere leven en carrière van oud-leden; wie waren deze oud-leden wat was hun doel? Dezelfde auteurs vertellen in een ander artikel over het ontstaan van het Kollektief Jumpa Rajguru in Nederland, een emancipatiebeweging. Maar ook Nauyuga was in Suriname gericht op emancipatie en ontwikkeling.

Prikkelend is de bijdrage van professor. dr. Ruben Gowricharn over het ontstaan van de boiti-koelie en de foto-koelie en de beleving van deze begrippen zowel in Suriname als in Nederland. Voor het eerst maak ik kennis met Lal Goerdayal als auteur van een bijdrage over planten met religieuze betekenis voor hindoes in Suriname en Nederland. Heel bekend is in dit verband de Tulsi-plant, waarvan Bris Mahabier bij de presentatie afgelopen zondag vertelde dat hij na lezing van Goerdajals verhaal begrijpt, waarom zijn moeder hem altijd toeschreeuwde niet bij de Tulsi te plassen, toen hij een kleine jongen was. 

Mahabier, redactielid van Sarnámi Sanskirti, deed ludiek een beroep op de voornamelijk oudere aanwezigen, het boek te kopen – “ter verrijking van hun eigen kennis en om uw kinderen en kleinkinderen te interesseren voor onze eigen taal en cultuur”. Bris Mahabier, atheïst, vegetariër en fanatiek fietser, was speciaal voor de presentatie van het boek naar een slagerij gefietst, om met eigen ogen te zien wat een stevige Surinaamse doksa kost. “Die is duurder dat de verkoopprijs van het boek”. 

Met de netto-opbrengst uit een hopelijk goede verkoop van deel 2, moet het mogelijk zijn volgend jaar een derde deel uit te brengen. Daarin zal dan zeker ook de tweede Jit Narain-lezing worden opgenomen, die op 8 augustus aanstaande in Paramaribo zal worden uitgesproken door mevrouw dr. Lila Gobardhan-Rambocus. De Jit Narain Cultuurprijs gaat dit jaar naar het Sarnámi Toneel: de makers van Rahemalbuiten, de heer Dodah, mevrouw Matai en de heer Ladi. 

De Jit Narain-lezing wordt jaarlijks wisselend in Nederland en in Suriname gehouden. Mocht het onverhoopt niet tot het derde deel van Sarnámi Sanskirti komen, dan weet ik zeker dat het curatorium van de Jit Narain-lezing, net als vorig jaar, zal zorgen voor een keurig verzorgde uitgave van de lezing als bewaarexemplaar.

Sarnámi Sanskirti 2 – Enkele facetten van de Hindustaanse geschiedenis en cultuur in Suriname en Nederland, kost €15 exclusief verzendkosten en is te bestellen in de boekhandel, en via uitgeverijsurinen@gmail.com