(Ingezonden)

In een eerder ingezonden stuk over een eerlijke samenleving sprak STREI! over het fundament waarop een huis wordt gebouwd. Dat moet stevig zijn, evenals het fundament voor de staat. Om kwaliteit te garanderen volgen mensen jarenlang een studie, waarmee ze naast aanzien ook beloond worden met een goed salaris. Dat zijn de deskundigen. We spraken al over politicologen en hun verantwoordelijkheid naar de burgers van Suriname toe. Dit geldt natuurlijk ook voor andere beroepen. Een zeer populaire studie, die ook aan de Anton de Kom Universiteit wordt gedoceerd, is rechten.

Wanneer juristen zich hard maken voor een zaak, is het niet a priori van te voren duidelijk of dat voor het goede of voor het kwade is. Dat is soms best wel problematisch, maar onvermijdelijk, want mensen die halsmisdaden hebben begaan hebben per slot van rekening ook recht op een eerlijke verdediging. We weten dat als een bepaalde advocaat altijd de slechterik verdedigt, hij tegen wil of dank ook enigszins besmeurd raakt, ook al doet hij ‘alleen maar zijn werk’. Mogen we hem kwalijk nemen dat hij de keuze maakt zich in te zetten voor een dader wiens schuld soms door de overdaad aan bewijs al vast ligt? Juristen zijn onmisbaar in een samenleving, om het recht te doen gelden. Is er ook een rol voor hen weggelegd in de politiek? Waarom een advocaat besluit iemand te verdedigen, is niet altijd bekend. Wel weten we dat als een jurist besluit een zaak aan te nemen, van hem verwacht mag worden dat hij zijn best zal doen om een verdachte naar eer en geweten te verdedigen, ook al weet hij dat de beklaagde fout heeft gehandeld.

Soms is het in de samenleving echter klip en klaar hoe een zaak beoordeeld dient te worden. Een zo’n zaak betreft de Suralco. Door de tijd heen heeft het bedrijf eigenlijk altijd het belang van de aandeelhouders gediend, en waren de opbrengsten voor Suriname kleiner dan ze zouden zijn geweest als het een volledig Surinaams bedrijf was. Dit kunnen we beoordelen als een van de grove missers van de Nederlandse koloniale politiek. Als de Staat in 1959 de kosten voor de opzet van de dam had gedragen, was de situatie van Suriname na de onafhankelijkheid anders geweest. Zeker ook met betrekking tot de overdracht van deze zaken, bij de ontmanteling van de Brokopondo-overeenkomst, die anno 2019 aan de orde zijn. 

Waarom verloopt de overdracht van de Afobakadam op zo’n uiterst onbevredigende manier voor Suriname? Misschien is het antwoord op deze vraag wel heel simpel: minachting en teleurstelling? Maar ook het ontbreken van een algemene collectieve verontwaardiging. Na bijna 100 jaar in Suriname actief te zijn geweest, heeft Alcoa de exploitatie opgegeven omdat de opbrengsten niet meer rendabel genoeg waren en Suriname te veel onzekerheden en bedrijfsrisico’s met zich meebrengt waardoor de secundaire arbeidsvoorwaarden dramatisch stegen. In de board van Alcoa werd een optie gesteld: afbouwen in Suriname. De condities zouden geen probleem zijn, omdat de zittende president vanwege zijn machtsdrang geen enkele uitdaging uit de weg gaat. En heel belangrijk: hij kan niet onderhandelen en is  allergisch voor mensen met verstand. Uit het verleden blijkt dat alles wordt opgelost met macht, terwijl de deskundigen en de vele juristen wegkijken of het probleem ontwijken. Omdat Alcoa vertrok, kon er echter geen macht meer over Suralco worden uitgeoefend. Dus Alcoa schotelt Suriname de slechtst mogelijke deal voor, met een bonus van $10 miljoen als prijs voor de ja-knikkers indien de achterban (het stemvee in DNA) dit accepteert. De president hoeft daarvoor alleen te tonen dat zijn achterban inderdaad onverstandig is, waaronder ook een aantal zogenaamde topdeskundigen.

In Suriname missen we de algehele afkeuring van de samenleving, die verwoord kan worden door juristen die kennis hebben van de rechtsregels en  wetten en het verschil tussen goed en kwaad zouden moeten kunnen benoemen. Heel Suriname keurt de Alcoa deal af vanwege de nadelen die in de miljarden dollars lopen. Toch spreken deskundigen in de regering en in DNA zich niet en masse uit tegen deze zaak. En als het op stemmen aankomt, heeft men er vervolgens geen moeite mee tegen de grondwet in te gaan, lees hier: het belang van Suriname te verdedigen.  

De collectieve stem van afkeur uit de wetgevingshoek (in diverse zaken die nu spelen) horen we echter niet in de vele lopende omstreden zaken, die zelfs een leek de haren rechtovereind doen staan. De juristen verschuilen zich achter hun toga die op gezette tijden gestoomd wordt, ontdaan van de stank van het faciliteren van corruptie. Al heeft een groot deel van de samenleving het besluit veroordeeld nog voordat er uitspraak is gedaan en de uitkomst vaststaat, de opinie van algemene verontwaardiging wordt niet gehoord en vooral niet uitgedragen door de Surinaamse rechtsgeleerden. Met het argument dat men zich niet mag mengen in een zaak die onder de rechtershamer is. Mensen met verstand (en opleiding) houden hun mond, en zo vallen de simpele burgers ten prooi aan leugen en bedrog. Liegen en bedriegen wordt de norm voor een volk zonder gewetensvolle juristen die het morele kompas aangeven. Wie beschermd de burgers van Suriname die zo overgeleverd zijn aan de hyena’s? Laten we onze angsten opzij zetten en ons luid uitspreken als iets fout is.