'Eenvoud siert de mens'; In memoriam Dr. James Ramlall

Zij die James Ramlall (1935 – 2018) kenden (dat zullen er velen zijn, vermoed ik), weten hoe eenvoudig en bescheiden deze persoon was. Loeiende sirenes, volgauto’s met donker getinte ramen alsmede lijfwachten waren niets voor deze man die zijn eenvoud waarschijnlijk eveneens in het buitenland (India en Nederland) waar hij studeerde, heeft opgedaan.

Het is mij opgevallen dat juist in voornoemde landen de mensen die aanzien genieten dienovereenkomstig dikwijls heel bescheiden leven voorts zich eenvoudig kleden. James studeerde Nederlandse taal en letterkunde tevens pedagogiek in Nederland. In India promoveerde hij op het proefschrift: The problems of Being in Sankara and Heidegger. In Suriname heeft hij diverse hoge functies bekleed zoals in de media al uitvoerig aan de orde is gesteld. Hij is onder andere directeur geweest van het directoraat Cultuur van het ministerie van Onderwijs en Cultuur eveneens de oprichter van het conferentiecentrum 'Stichting Caribbean Centre' te Lelydorp. 'Bhai (broer)' zoals James ook bekend stond, ontving de Surinaamse Staatsprijs voor zijn oeuvre (1980 – 1982) in Hindi en Nederlands (poëzie). Bovendien kreeg hij in 2003 de Gaaman Gazon Matodja Award.

Al vanaf eind jaren zeventig van de vorige eeuw ken ik James en raakte voorts bevriend met hem toen ik destijds terugkeerde naar Suriname. In die tijd was ik werkzaam bij het ministerie van Justitie en Politie. Dan kwam hij weleens langs om een praatje te maken op kantoor. Ramlall bleef nooit lang praten want hij had altijd haast! Als ik hem op straat zag lopen, stopte ik om hem een lift te geven (Bhai is naar mijn weten nooit in het bezit geweest van een auto). Na veel aandringen, stapte hij dan in soms met de mededeling: “Robby, ik zit eigenlijk niet graag in iemand zijn auto. Jij bent dus een hoge uitzondering en hebt dus het geluk dat ik toch ben ingestapt.” Ik lachte, was trots en vereerd dat ik deze Surinaamse icoon van wie bijna niemand een kwaad woord kan zeggen mij zo in de watten legde.

Bij het zoeken naar gegevens over James Ramlall las ik een interview op 31 maart 2011, in Parbode waarin hij meldt een gelukkig mens te zijn: “Alles wat ik doe, lukt gewoon,” zei hij. En voor de dood was hij helemaal niet bang. Immers hij zou reïncarneren dus een 'einde' is er niet! Volgens hem beelden wij ons dat in. Hij noemde de dood Yama (Hindi), hetgeen illusie betekent. Voorts gaf hij aan dat naarmate je ouder wordt de kracht van de vijf oerelementen afneemt navenant de zucht om te bezitten. Over spijt hebben op zijn sterfbed herinnerde hij aan het gedicht van Alice Nahon: “Dan voel ik op mijn jonge lippen die goedheid als een avondzoen. Het is goed in het eigen hart te kijken en zo mijn ogen dicht te doen.”

Ik verwacht dat bhai James (broer James) best wel blij alsmede tevreden zal zijn dat ik hem nu in herinnering neem door dit stuk te schrijven. Over bhai James kan ik nog heel schrijven maar denk dat ik daarmee afdoe aan zijn eenvoud. Deze Surinaamse icoon vond bijvoorbeeld dat: “Niet het vele is goed maar het goede is veel.” In zaken als goedheid, liefde alsmede vrede was Ramlall onmetelijk: “Bijna alles wat hij bezat, gaf hij weg.” Ik heb echt weinig mensen in mijn leven meegemaakt zoals hij.

Het is opmerkelijk dat een andere grootheid namelijk Michaël Slory (1935 – 1918) op insgelijks dezelfde dag en leeftijd het tijdelijke met het eeuwige hebben verwisseld (19 december 2018). Dit is natuurlijk heel pijnlijk zo vlak voor de feestdagen alsmede het nieuwe jaar. Ik verwacht dat niemand tegen zal zijn als op dit moment gesteld wordt dat beide personen in onze geschiedenis zullen voortleven als zeer grote helden annex voorbeeldfiguren. Het zou daarom onder andere van zeer groot respect en eer getuigen als de uitvaart van beide personen met Staatseer zal plaatsvinden. Ten slotte wens ik alle familieleden, vrienden en kennissen veel sterkte toe bij het dragen van dit groot verlies daarbij mijn welgemeende condoleances.

Robby Roeplall