Grondenrechten al erkend maar niet verwezenlijkt

Grondenrechten voor inheemsen en marrons zijn al jaren erkend. Het is de uitvoering in uiteindelijke wetten die al die tijd achterwege is gebleven. Dit kwam onder andere naar voren tijdens de discussie rond dit vraagstuk in de Universiteits Guesthouse vrijdagavond. De inleidingen zijn verzorgd door de juristen Jennifer van Dijk-Silos, Chas Mijnals en de antropoloog Salomon Emanuels. Zij toonden aan dat Suriname als land niet helemaal klaar is om een uiteindelijk wetsproduct te produceren. Er is geconcludeerd dat er nog teveel vraagstukken zijn die, als ze niet in een nationale debat worden besproken, voor nog meer problemen zullen zorgen dan het nu al is.

De avond besloot dan ook met de stelling van antropoloog Emanuels die stelde dat de oplossing van het vraagstuk niet begint met het maken van een wet, maar wel daarmee eindigt. Het spoeddebat genoot enorme belangstelling, van ministers, assembleeleden, juristen, studenten en andere personen in de gemeenschap. Het is georganiseerd door de actiegroep van marrons en inheemsen aangevoerd door Erna Aviankoi, die door de beide volkeren is benoemd tot hoofdkapitein.

Silos heeft vanuit haar eerdere participatie in een presidentiële commissie over dit vraagstuk inzicht gegeven in de juridische kanten van het grondenrechtenvraagstuk. Zij presenteerde vrijwel alle wetsproducten, zoals akkoorden, verdragen overeenkomsten en internationale wetten waarin het onderwerp is aangegeven. Uit de documenten blijkt dan ook steeds dat de rechten erkend zijn, zo verwees zij naar onder andere het buskondre protocol, de vredesverdragen en landwetten. Silos zegt dat Suriname duidelijk omlijnde verplichtingen heeft om de rechten van de twee groepen te erkennen. Volgens haar hebben opeenvolgende regeringen nagelaten uitvoering aan te geven. Vanuit de jurisprudentie is het volgens Silos het beste dat de staat zo snel mogelijk over gaat tot erkenning van de rechten.

Mijnals heeft een historisch beeld geschetst wat grondenrechten eigenlijk zijn en hoe deze zijn ontstaan. Volgens hem zal zonder dat nationaal begrip is hiervoor, de oplossing ervan geen breed draagvlak krijgen. Mijnals heeft uitgelegd dat het historisch recht voortkomt uit wat de koloniale overheersing heeft veroorzaakt. Zeker de inheemsen hebben dat recht, want die zijn ze hier komen aantreffen. Zij waren er eeuwen voordat zij ontdekt waren. De marrons hebben dat recht al enkele honderden jaren nadat zij, geholpen door de indianen, gevlucht zijn naar de binnenlanden. Het ging er bij hen om weg te komen van de verdrukking en terug te keren naar hun vrijheid die zij in Afrika hadden. Volgens Mijnals zijn zij de grootste slachtoffers geworden van hun eigen vlucht en drang naar vrijheid.

Emanuels heeft de aanwezigen ingewijd in hoe bij inheemsen en marrons de oplossing van het vraagstuk hun recht op bestaan verzekert. Hoe anders de sociale, economische en maatschappelijke verhoudingen zijn met andere culturen. Hij kreeg bijval van inheemse vertegenwoordigers toen werd aangegeven dat het grond eigenlijk geen persoonlijk bezit is van de beide volkeren, maar hun bestaan verzekert. Hij heeft echter ook aangegeven dat onder de beide volkeren er weinig kennis is hoe het grondenrechten vraagstuk op een juiste manier uit te voeren. Op basis van juridische vraagstukken van de jurist Ben Halfhide heeft de antropoloog aangegeven dat het precies die vraagstukken zijn die eerst uitgelegd, opgelost en geregeld moeten worden voordat het grondenrechtenvraagstuk in een wet kan worden vervat.