Internationaal Gerechtshof beslist tegen Washington

Het Wereldgerechtshof – het Internationaal Gerechtshof (ICJ) - heeft de Verenigde Staten woensdag opgedragen ervoor te zorgen dat de sancties tegen Iran, geen gevolgen hebben voor de humanitaire hulp of de veiligheid van de burgerluchtvaart. Washington scherpt volgende maand de strafmaatregelen tegen Iran aan.

De uitspraak van de rechters bij het Internationaal Gerechtshof is een overwinning voor Teheran, dat had betoogd dat de sancties die de regering van de Amerikaanse president Donald Trump sinds mei heeft opgelegd, in strijd zijn met de voorwaarden van een Verdrag van Vriendschap (Treaty of Amity, Economic Relations, and Consular Rights) tussen de twee landen in 1955.

De uitspraak zal hoogstens een beperkt praktisch effect hebben op de uitvoering van sancties, die Washington opnieuw invoert en verkrapt nadat hij zich terugtrok uit de nucleaire deal van 2015 die Iran met de wereldmachten had getekend.

Het vonnis van de rechtbank dat woensdag is uitgevaardigd, is tijdelijk in afwachting van een oplossing van het volledige rechtsgeding van Iran tegen Washington door het ICJ, iets dat jaren zou kunnen duren. Het Iraanse ministerie van Buitenlandse Zaken zei in een verklaring: "De beslissing bewees eens te meer dat de Islamitische Republiek gelijk heeft en dat de Amerikaanse sancties tegen mensen en burgers van ons land illegaal en wreed zijn. "De Verenigde Staten moet zich houden aan zijn internationale verplichtingen en de belemmeringen voor de Iraanse handel opheffen", voegde het toe.

Het ICJ is de hoogste rechtbank van de Verenigde Naties voor het oplossen van geschillen tussen naties. De uitspraken zijn bindend, maar het heeft geen macht om ze af te dwingen, en zowel de Verenigde Staten als Iran hebben ze in het verleden genegeerd.

De rechtbank zei dat de door Washington geboden garanties om te waarborgen dat de sancties geen gevolgen hebben voor de humanitaire omstandigheden, "niet adequaat" zijn. "De rechtbank vindt dat de Verenigde Staten door zijn keuze elke belemmering moeten verwijderen die voortvloeit uit de maatregelen die op 8 mei 2018 zijn aangekondigd," zei hoofdrechter Abdulqawi Yusuf, die een samenvatting van een uitspraak van het 15-koppige panel van raadsheren voorlas.

De sancties mogen de "uitvoer naar het grondgebied van Iran van goederen die nodig zijn voor humanitaire behoeften zoals medicijnen, medische hulpmiddelen en levensmiddelen en landbouwgrondstoffen, alsmede goederen en diensten die nodig zijn voor de veiligheid van de burgerluchtvaart niet schaden", zei hij.

Terwijl Amerikaanse sancties "in principe" voedsel en medische benodigdheden vrijstelden, zei de rechtbank: "Het is moeilijk, zo niet onmogelijk geworden voor Iran, Iraanse staatsburgers en bedrijven om deel te nemen aan internationale financiële transacties" om dergelijke goederen te kopen.

De Trump-regering voerde vorige maand aan dat het verzoek van Iran een poging was om de rechtbank te misbruiken en dat het Verdrag van 1955 specifiek uitsloot dat rechtbanken zouden worden gebruikt om geschillen op te lossen. Het verdrag werd ondertekend lang vóór de Islamitische Revolutie van 1979, die de twee landen in aartsvijanden veranderde.

Juridisch adviseur van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, Jennifer Newstead, had gezegd dat de echte ruzie van Iran de frustratie was over de terugtrekking van de VS uit het nucleaire pact, waarbij Teheran zijn betwiste uraniumverrijkingsprogramma onder toezicht van de VN in ruil voor een opheffing van de meeste internationale sancties beperkte.

Het eenzijdig besluit van Trump heeft voor spanningen gezorgd tussen en de andere ondertekenaars van de deal, waaronder Washington's hechte Europese bondgenoten Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland, evenals Rusland en China.
Washington is niettemin van plan om een nieuwe reeks sancties na te streven die op 4 november van kracht worden, gericht op het terugdringen van de Iraanse olie-export, de levensader van zijn economie.