Jurel: ‘Inheemsen willen erkenning en bescherming kennis’

“De Inheemsen willen ook niet dat hun traditionele kennis ingaat tegen de waarden die gelden binnen hun culturen en dat bijvoorbeeld de mens de natuurlijke omgeving omkeerbaar wijzigt. Dit zou kunnen gebeuren door genetische manipulatie. Zij eisen daarom dat hun traditionele kennis erkend en beschermd wordt en dat toestemming van hen vereist is wanneer deze kennis niet-traditioneel wordt toegepast. Zeker voor commerciële doeleinden”, zegt de districtscommissaris van Para, Armand Jurel, als één van de gastsprekers van de lezing met als thema Cultuur en Ondernemen.

Jurel pleit voor wetgeving die de traditionele kennis van de Inheemsen beschermt en die meteen ook meer mogelijkheden creëert voor deze groep. “De Inheemse volken accepteren het steeds minder dat hun kennis door allerlei onderzoekers en bedrijven zich eigen wordt gemaakt, om deze dan als uitvinding te patenteren en te verkopen aan wie het kan betalen. Als de kennis van individuele wetenschappers als eigendom wordt beschouwd, waarom zou hun traditionele kennis ook niet als eigendom beschouwd kunnen worden”, verwoordt Jurel de vraag van de Inheemsen.

Over hoe dit precies moet gebeuren, moet nog over gedebatteerd worden, maar volgens Jurel geeft de Conventie over de Biodiversiteit, die Suriname in 1996 ratificeerde, hier aanknopingspunten voor. Hij haalt daarbij het artikel aan dat Suriname verplicht om met inachtneming van de nationale wetgeving, de kennis en gebruiken waarop de tradities van Inheemsen zijn, te eerbiedigen, beschermen en in stand te houden. “Suriname moet verder juridisch ervoor zorgen dat er adequate contraprestatie wordt voorgesteld uit het Inheemse intellectueel en cultureel eigendom. Dit ten behoeve van de Inheemse gemeenschappen”, verduidelijkt de inleider het artikel.

Het verdrag bepaalt ook dat traditionele gemeenschappen een 'return' moeten krijgen als er commercieel gebruik wordt gemaakt van de biodiversiteit en de kennis van de gemeenschap. Alleen wordt over de omvang van die tegenprestatie niets gerept en zijn er geen sancties in het verdrag opgenomen.
Als aanbeveling zegt Jurel dat de wettelijke erkenning en bescherming van de collectieve rechten van de Surinaamse Inheemsen een primaire vereiste is, met oog op hun toepassingen, systemen, kennis en praktijk die allemaal betrekking hebben op hun traditionele geneeswijze.

De instelling van een commissie van deskundigen waarin authentieke pyjai’s en vertegenwoordigers van westerse genezing, is volgens de spreker een geschikte manier om de verschillende medische behandelingen te evalueren, de verantwoordelijkheden af te bakenen en de toegestane handelingen te definiëren. De commissie die Jurel noemt moet bij wet worden vastgesteld. “De traditionele geneeswijze van de Inheemsen kan uiteindelijke de hele Surinaamse samenleving ten goede komen en de Inheemsen kunnen daarmee vooruitkomen. De vraagt blijft echter, willen ze dat wel?” vraagt Jurel, doelend op de Inheemse gemeenschappen die tevreden zijn met wat de natuur hen geeft en wat ze hebben.

De lezing is vrijdag gehouden in Lallarookh door de Nationale Commissie ter herdenking van 145 jaar Hindostaanse Immigratie, 155 Keti Koti en 165 jaar Chinese immigratie. “Behalve dat we dagen vieren, moeten we de geschiedenis ook kennen. We leggen daarom ook de nadruk op educatie”, zegt Henk Herrenberg, de voorzitter van de commissie. Hij vindt dat de Dag der Inheemsen, zoals is die is vastgesteld door de Verenigde Naties op 9 augustus, niet juist is. “Om de juiste dag vast te stellen, moet je de geschiedenis kennen. En moet je weten wanneer de eerste boot met de Europeanen is aangemeerd, die toen de indianen uitmoorden. Dat is de juiste Dag der Inheemsen” verduidelijkt Herrenberg zijn mening. Hoewel het aantal aanwezigen op de lezing matig was, zegt hij daar niet onder de indruk van te zijn. “Er is altijd een groep die het voortouw moet nemen om de massa te bereiken. Ik verwacht niet dat de hele massa meteen aanwezig zal zijn”.

Yvanka Ozir-Awailame