Colombia: Verkiezingen naar tweede ronde

Colombia heeft zijn meest gepolariseerde presidentiële verkiezingen in decennia gehad, nadat de rechtse Ivan Duque de eerste stemronde van zondag heeft gewonnen. De uitslag heeft geleid tot een tweede ronde met de linkse Gustavo Petro die de historische vredesovereenkomst met de Farc zou kunnen verstoren of zakenvriendelijke hervormingen zou kunnen doen ontsporen.

Het was de eerste keer in de moderne geschiedenis van de conservatieve Zuid-Amerikaanse natie dat een linkse kandidaat de tweede ronde van een presidentiële stem heeft bereikt, een vooruitzicht dat enkele beleggers in de vierde economie van Latijns-Amerika heeft doen schrikken.

Duque, een 41-jarige voormalige ambtenaar van de in Washington gevestigde InterAmerican Development Bank, was de overtuigende winnaar van de stemming met 39 procent van de stemmen. Petro, een uitgesproken voormalige burgemeester van Bogota, heeft 25 procent gehaald in lijn met de peilingen.

De belofte van Duque om de vredesovereenkomst van 2016 met de Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (Farc) te herzien door de immuniteit te schrappen voor degenen die veroordeeld zijn voor misdaden, heeft veel Colombianen bezorgd gemaakt. Het vredesakkoord maakte een eind aan vijf decennia van conflicten waarbij ongeveer 200.000 mensen omkwamen en 7 miljoen anderen ontheemd raakten.

Hoewel de vertrekkende president Juan Manuel Santos de Nobelprijs voor de vrede won voor het smeden van het akkoord, heeft hij de natie van meer dan 50 miljoen mensen diep verdeeld. Het akkoord werd in een referendum nipt afgewezen voordat het Congres uiteindelijk een gewijzigde versie goedkeurde.

Petro, zelf een voormalig lid van de teloorgegane M-19 rebellengroep, heeft het vredesakkoord gesteund samen met drie andere verliezende kandidaten. Het betekent dat Duque mogelijk zijn positie moet matigen om aarzelende kiezers aan te trekken voor de tweede ronde op 17 juni.

“We willen het akkoord niet vernietigen. We willen duidelijk maken dat een Colombia van vrede een Colombia is waar vrede gerechtigheid ontmoet,” zei Duque in zijn overwinningstoespraak op zondag. Hij complimenteerde te midden van zijn juichende aanhangers Sergo Fajardo die op de derde plaats is geëindigd bij de verkiezingen. Hij zei dat hun sociale agenda’s veel overeenkomsten hadden.

Fajardo, een centrumlinkse wiskundige, heeft 24 procent van de stemmen behaald. Hij weigerde een van de twee kandidaten voor de tweede ronde te steunen. Hij zei dat zijn aanhangers zelf moesten beslissen. Politieke experts in Colombia zeggen echter dat als de stemming van juni langs ideologische lijnen zou verlopen, de stemmen van centrumlinks genoeg zouden kunnen zijn voor Petro om Duque serieus uit te dagen. Dan zou hij de beschuldigingen van zijn rivaal over radicalisme moeten ontwijken.

Serie uitdagingen
De winnaar van de tweede ronde zal te maken krijgen met een intimiderende reeks uitdagingen, van hardnekkig lage economische groei tot bedreigingen voor Colombia’s gewaardeerde kredietbeoordeling, naast moeilijkheden bij de uitvoering van het vredesakkoord. Sommige gebieden die door de Farc zijn verlaten, hebben te maken gehad met een toename van de gevechten tussen criminele bendes en een overgebleven guerrillagroep, het Nationale Bevrijdingsleger (ELN), over waardevolle illegale mijnbouw- en drugshandelgebieden.

De coca-productie van Colombia, de grondstof voor cocaïne, verdrievoudigde tussen 2012 en 2016, en zorgde in Washington voor ongerustheid. Uit peilingen blijkt dat het einde van het FARC-conflict de prioriteiten van de kiezers heeft verschoven van beveiligingsproblemen naar ongelijkheid en corruptie, wat de deur voor links voor het eerst heeft geopend.

Een groeiende crisis in het naburige socialistische Venezuela, dat honderdduizenden wanhopige mensen heeft gedwongen de grens over te steken, is een doorn in het oog voor Petro. Het kamp van Duque zegt dat Petro Colombia in een vergelijkbare crisis kan storten. Petro heeft de Venezolaanse president Nicolas Maduro veroordeeld als ondemocratisch, maar zijn vroegere bewondering voor de voormalige president Hugo Chavez blijft hem achtervolgen.