After all: Isn’t it too late to say I'm sorry?

Behoefte aan waardering, erkenning en respect is een mens eigen. Ieder mens kent deze behoefte ongeacht uw opleiding of waar u vandaan komt. Wat hierachter schuil gaat? Ook u wilt erbij horen, gezien worden, gehoord worden, serieus genomen worden. U wilt betekenis hebben, het besef moet er zijn dat u belangrijk bent, u wilt waardering, er moet achting zijn voor uw prestaties. Wanneer deze behoefte wordt vervuld ontstaan er positieve gevoelens. U ervaart vertrouwen van anderen hetgeen het zelfvertrouwen doet groeien, evenzo respect en zelfrespect.

Volgt er aan de andere kant geen achting voor uw inzet, uw vele trotseringen maar bovenal uw volharding en strijdvaardigheid, dus geen waardering, dan is het zeker dat u wordt overrompeld door negatieve gevoelens. Echter zijn vaardigheden om te dealen met negatieve gevoelens niet even snel opgedaan. En precies dat heeft onze beste vriend Curtis Hofwijks aan den lijve ondervonden: zijn geweten dreef hem ertoe sorry zeggen aan de Surinaamse samenleving, aan allen die hij mogelijkerwijs getroffen heeft door zijn manieren van optreden.

Het gedrag van Curtis doet mij denken aan de bekende Duitse filosoof Peter Slotendijk. ‘Je moet zo leven dat je geen excuses nodig hebt’. “Wie van tevoren goed nadenkt over zijn gedrag -vervolgens stappen zet- hoeft zich achteraf bij niemand te verontschuldigen”. Het is één van de belangrijkste levenslessen van deze filosoof.

Stephen Covey, de schrijver van het beroemde boek De zeven eigenschappen van effectief leiderschap formuleert hetzelfde idee iets anders: ‘You can’t talk you out of what you’ve behaved yourself into’. Anders gezegd: 'wie van tevoren nadenkt over zijn gedrag –dan vervolgens de juiste stap zet– hoeft zich achteraf nergens uit te praten of zijn excuses aan te bieden'.

Tijdens een trainingsessie die ik mocht meemaken in India zei een bekende professor die colleges verzorgde in het vak Thermodynamica, het volgende: “schiet mij met een kogel door het hoofd, maar beledig mij niet.” Eenieder was verbaasd over de uitlating van de professor, waarna hij het volgende uitlegde: Als iemand je door het hoofd schiet is de kans heel klein dat je het overleeft, maar als iemand je beledigt draag je dat jouw hele leven met je mee.

Voor sommigen heeft Curtis een heldendaad verricht door met een gladgestreken gezicht sorry te zeggen tegen degenen die hij heeft beledigd. Is er rekening gehouden met gevoelens die zijn ontstaan bij de getroffenen, hun geliefden of familie, vrienden, kennissen en wat te zeggen over hun privé? Eenieder die beledigd wordt, heeft zijn eigen kringen waar die gewaardeerd en of gerespecteerd wordt. Wat hebben deze personen moeten doorstaan, hoe heeft hun omgeving gereageerd op die belediging? Het is makkelijk iemands leven kapot te maken–althans dat te proberen, om achteraf met sorry op de proppen te komen? Besef je wel wat je in feite bij vele getroffenen teweeg heb gebracht?

Mijn tirade gaat niet slechts in de richting van Curtis. Veel Assembleeleden, politiemannen, journalisten en media-bedrijven maken zich dagelijks schuldig aan beledigingen direct of indirect. Er wordt zwaar beledigd. In bepaalde opbelprogramma’s worden medeburgers beledigd zonder adequaat optreden van de programmamakers. Een bepaalde krant heeft er een gewoonte van gemaakt om ongeverifieerde berichten te publiceren die krenkend zijn voor medeburgers. Al ga je naar de rechter en krijg je gelijk, het kwaad is al geschied.

De belangrijkste voorwaarde voor praktische wijsheid is volgens Aristoteles karakter, moed, geduld, rechtvaardigheid, vastberadenheid, zelfbeheersing. Volgens de deugdethiek van Aristoteles houden deze deugden het midden tussen twee uitersten. Zo houdt moed het midden tussen roekeloosheid en lafheid, vrijgevigheid tussen verkwisting en gierigheid, vastberadenheid tussen weifeling en halsstarrigheid. Ook dit, het vinden van de gulden middenweg, vergt oefening en ervaring. Maar het vergt ook nog iets anders, iets wat je zou kunnen benoemen als een moreel besef of kompas. Je moet onderscheid kunnen maken tussen goed en kwaad, en wat jouw handelen (of niet-handelen) betekent voor anderen. Dat vraagt dus dat je je moet kunnen verplaatsen in die ander, dat je empathischvermogen hebt en daarnaar durft te luisteren. ‘before it is too late!’

Robby Amain