Zuid-Afrika: Jaarrede president Jacob Zuma uitgesteld

De jaarrede van de Zuid-Afrikaanse president Jacob Zuma in het parlement is uitgesteld, omdat de druk op hem om af te treden toeneemt. Parlementsvoorzitter Baleka Mbete heeft de aankondiging gedaan zonder een nieuwe datum op te geven voor de rede die voor donderdag was gepland.

Het heersende ANC heeft voor woensdag een vergadering van het toplichaam van de partij belegd om de toekomst van de president te bepalen. De 75-jarige Zuma verzet zich tegen oproepen om af treden vanwege beschuldigingen van corruptie.

Hij werd in december vervangen door zijn plaatsvervanger Cyril Ramaphosa (65). als partijleider. Ramaphosa zit op koers om hem als president op te volgen. De Nelson Mandela Foundation heeft Zuma eerder vandaag aangespoord om af te treden. Onder het bewind van Zuma is Zuid-Afrika geconfronteerd met "systematische plunderingen" en “moet hij eerder gaan dan later", zegt de stichting in een verklaring.

Parlementsvoorzitter Mbete zegt in een verklaring dat recente "oproepen tot verstoring" van een parlementsvergadering op donderdag "ons grote zorgen baren". Daarom is het besluit genomen om "ruimte te creëren voor een gunstigere politieke sfeer in het parlement". Ze zei dat "met dit in het achterhoofd", Zuma is benaderd over het uitstellen van de rede, maar "toen we de president ontmoetten, kwamen we er achter dat hij al bezig was naar het parlement te schrijven om uitstel te vragen". Het kabinet van Zuma zei later in een verklaring dat "de president om uitstel heeft verzocht vanwege bepaalde ontwikkelingen".

De belangrijkste oppositiepartijen in Zuid-Afrika, de Democratische Alliantie (DA) en de Economic Freedom Fighters (EFF), hebben aangedrongen op uitstel van de toespraak van Zuma. Ze hebben de aankondiging vandaag beiden verwelkomd.

Hoge ANC-functionarissen hebben maandag een spoedvergadering gehouden in de hoofdstad, Johannesburg, om de toekomst van Zuma te bespreken. Een "dominante visie" kwam naar voren uit de vergadering, maar het was "niet de enige mening", zei adjunct-secretaris-generaal van het ANC, Jessie Duarte, tijdens een persconferentie. Ze weigerde in te gaan op de details, door te zeggen dat het Nationale Uitvoerend Comité van de partij (NEC) woensdag een definitief besluit zal nemen over de toekomst van Zuma.

Als de commissie besluit dat hij moet aftreden, zou het erg moeilijk voor hem zijn om weerstand te bieden. Dit komt omdat de president geen meerderheid in het parlement zal hebben zonder de steun van het ANC. Zuma, die enige tijd in de gevangenis heeft doorbracht voor zijn aandeel in de strijd tegen de apartheid, ontmoette zondag de top zes van het ANC. Ze zouden hem er niet van hebben overtuigd om een pas op de plaats te maken.

Andere onbevestigde berichten over de vergadering van zondag zeggen dat Zuma bescherming vroeg tegen vervolging voor zichzelf en zijn familie. Het voorzitterschap van Zuma is overschaduwd door beschuldigingen van corruptie.

De afgelopen jaren hebben zijn banden met de rijke in India geboren Gupta-familie, die de regering via hun relatie met Zuma zou hebben beïnvloed, ertoe geleid dat zijn populariteit is afgenomen. In Zuid-Afrika staat de kwestie bekend als 'state capture'. Zowel Zuma als de Gupta’s ontkennen de aantijgingen.

Dan is er ook de worstelende economie van het land, met een werkloosheidspercentage dat oploopt tot ongeveer 28%. Als gevolg daarvan vrezen velen in het ANC dat zijn presidentschap onhoudbaar is geworden en de status van de partij schaadt. De lokale verkiezingen van 2016 waren daar het bewijs van. Het ANC verloor daarbij terrein aan de Democratische Alliantie (DA) en Economic Freedom Fighters (EFF).

Met de algemene verkiezingen voor 2019 wil het ANC afstand nemen van nog meer negatieve berichten - en daarom is het misschien niet verrassend dat Ramaphosa werd gekozen tot partijleider op een anti-corruptieplatform. Maar Zuma heeft nog steeds zijn aanhangers binnen het ANC - inclusief minstens twee van de top zes - dus niets is definitief. In het hoofdkwartier van het ANC waren er maandag schermutselingen tussen kleine groepen pro- en anti-Zuma-aanhangers.