De leugen ontmaskerd

Leugens creëren een onzichtbare gevangenis waarin niemand anders dan wijzelf de dupe zijn van eigen gemanipuleer en verdraaiing van de werkelijkheid. Liegen leren wij in onze jonge kinderjaren. Of dit overlevingsmechanisme op latere leeftijd ontdekt en onderzocht wordt, is afhankelijk van hoe kritisch wij naar onszelf durven kijken. De keus te liegen heeft met onszelf te maken: wat ons bezighoudt, beïnvloedt onze perceptie van de werkelijkheid en daarmee ons handelen.

Zie hoe de leugen zichzelf begint waar te nemen, controle over het eigen bestaan kwijtraakt. De leugen wordt zich bewust van de eigen vergankelijkheid. In het hart van het vormloze ontdoet het zich van een oude huid. Volledig ontheemd wordt het licht opgezocht en diep in de ogen gekeken. Dat wat ooit was, geeft geboorte aan een nieuwe werkelijkheid; haar eigen waarheid. In minder dan een fractie van een seconde ligt voor onze voeten een nieuwe realiteit: keihard, wreed en zoet.
Gevoelens van verontwaardiging, boosheid, pijn en verdriet kunnen opspelen wanneer de waarheid zich presenteert aan ons. De oorzaak, het ‘waarom’, van het vertellen van leugens willen wij nog te weinig of totaal niet onderzoeken. Emoties lijken ons daarvan te weerhouden.

Leugens worden verteld omdat er angst ervaren wordt. Er is angst voor afwijzing of voor conflicten. Er is angst een ander te kwetsen, iets kwijt te raken, verlaten te worden of liefde te zullen missen. Er zit een egoïstisch tintje aan het vertellen van leugens: het eigen belang staat voorop. Leugens vertellen maakt dat wij kunnen overleven. Althans, dat is de hoop van ons ego.

Liegen is aangeleerd. Jonge kinderen vertellen graag de waarheid en hebben geen besef van wat goed of fout is. Kinderen leren gaandeweg dat het vertellen van de waarheid hen iets naars kan opleveren. Om liefde en waardering niet kwijt te hoeven raken, worden leugens ingezet. De volwassen mens handelt volgens dit gedragspatroon tot er op tegenstand gestuit wordt. Desondanks kiest men in veel gevallen toch ervoor terug te grijpen naar wat vertrouwd voelt: liegen. Ontmaskering van eigen leugens brengt groeimogelijkheden voor wie de schitteringen van de ontsluiering herkent, begrijpt en durft te omarmen.

De verteller van de leugen heeft mensenkennis, weet precies bij wie de leugen voor waarheid aangenomen zal worden. Wanneer de waarheid bekend dreigt te worden of bekend geworden is, veranderen de speelkaarten. Manipulatie manifesteert zich in alle vormen denkbaar maar met boos worden of medelijden opwekken als sterkste kaart, hoopt de speler aan geloofwaardigheid (terug) te kunnen winnen. Wie meedogenloos liegt, omhult soms de grootste misleiding met een bekentenis gelogen te hebben. Voorzichtigheid geboden, kritisch denken aanbevolen.

Het kruis van onze toekomst
Kinderen en jongeren worden belast met het dragen van een zwaar kruis waar de woorden ‘Onze toekomst’ in gekerfd staan. Ook tegen hen wordt veelvuldig en schaamteloos gelogen. Liegen tegen ‘Onze toekomst’ zal ons, later in de tijd, hetzelfde brengen van hetgeen wij ooit gegeven hebben.
De waarheid durven spreken, is breken met oude patronen en de eigen angsten grondig onderzoeken. Géén makkelijke, maar ook géén onmogelijke opgave. Met lef, geduld, respect, acceptatie en zelf liefde kunnen wij vicieuze cirkels geleidelijk doorbreken en daarmee als voorbeeld fungeren voor onze jeugd. Het durven uitspreken van de waarheid maakt dat de jeugd dit gedrag imiteert, kritischer durft te zijn en zelfstandig leert denken én kiezen. Er zullen andere vraagtekens geplaatst worden bij situaties, gebeurtenissen en informatie die voorgeschoteld wordt. Dit zijn dé vraagtekens die zullen brengen wat wij zoeken.

Waar de leugen ook naartoe wilt, de waarheid reist mee.

Vishma de Keijzer