Lichtjesfeest voor de doden op rk-begraafplaats

Het graf van Amber Etnel wordt gesierd door kleurrijke tienuurklokjes. “Overdag staan die allemaal open. Mijn dochter hield van bloemen”, vertelt moeder Anita Kartowirjo, terwijl ze een derde kaars probeert aan te steken. Een jongere broer plaatst een blauwe roos in een vaasje op de blauwe grafsteen. Amber overleed in 2015 en hield van blauw. “We zijn hier om haar te gedenken en bidden dat ze het goed heeft. We doen dit vanuit ons geloof”, zegt Kartowirjo.

Het is donderdagmiddag een gaan en komen van mensen op de rk-begraafplaats aan de Schietbaanweg. Het is Allerzielen, een typisch katholieke viering waarbij rooms katholieke gelovigen de kerkhoven bezoeken om personen te gedenken die hen zijn voorgegaan in de dood. Terwijl de een traantjes wegpinkt, een enkeling diep in gedachten verzonken op het graf zit, omhelzen vrienden en familie elkaar na lang weerzien. Nabestaanden vertellen elkaar familie tori’s, praten over actuele politieke zaken of discussiëren over hoe het kaarsje bij de sterke wind toch aan te krijgen.

Eerder op de middag stelde pater Jan Verbogen ‘wat drijft de levende naar de doden’. Hij sprak tijdens de speciale kerkdienst in de Allerheiligste Verlosser gemeente. Is het een gewoonte of een traditie? Of omdat mensen zullen zeggen ‘wat ziet dat graf eruit, het lijkt nergens op. “Of is het een laatste poging om onze geliefde overleden niet prijs te geven aan de vergetelheid? Zoals wij dat ook met een foto – al dan niet – ingelijst aan de wand hebben hangen.”

Nabestaande-zijn is soms moeilijker dan doodgaan, hield Verbogen de kerkbezoekers voor. De dood van een geliefde is vaak het begin van een lange nachtmerrie. Wat blijft is de herinnering en die vervaagt. Wat blijft is dat mensen begraven worden en dat ze stof en as worden weggewaaid door de wind. “Wij zijn allemaal nabestaanden. En kan dat wij in moeilijker parket zitten dan diegenen die ons zijn voorgegaan.”

De afgelopen jaren is er een toename van personen die op Allerzielen een bezoek aan de begraafplaats brengen. Sonja Lisse, directeur stichting rk-begraafplaats ziet ook meer mensen naar de dienst komen. De stichting maakte dit jaar reclame over het feest en attendeerde mensen op de datum. Lisse denkt dat de viering van het 100 jarig bestaan met de mooi verlichte begraafplaats de mensen ook heeft aangesproken. Om personen tegemoet te komen verkocht de stichting led theelichtjes, 'glow in the dark' armbandjes en papierenlantaarns.

Terwijl de zon ondergaat, lichten de kaarsjes en ledlichten op de honderden graven de begraafplaats op. Pater Verhogen en Kumar Irudayasamy maken een ronde door de begraafplaats en zegenen de overleden of bidden samen met de nabestaanden.

Verdriet is de enige brug die ons met de doden verbindt. Het noemen van hun naam maakt onze kwetsbaarheid zichtbaar, gaf Verbogen aan. “Want wij worden ons bewust van onze eigen sterfelijkheid. Als zij konden sterven, waarom wij niet? Op een hele nuchtere wijze zei hij dat sterven vaak een kwestie is van tijd, “maar rouwen daarentegen duurt soms maanden en jaren”.
“Ja”, beaamt Kartowirjo, “vroeger kwam ik hier vaker”. Verjaardagen, sterfdag, oud op nieuw, noem maar op, somt ze op. “Maar langzaam probeer ik mij in haar dood te berusten. Het is moeilijk als moeder.”

Verhogen riep op om als gemeenschap alle nabestaanden bij te staan. “Het is goed om mensen in het sterfuur bij te staan, maar is het niet even belangrijk om mensen te helpen na te bestaan. Mensen helpen om weer het leven te zoeken.” Ooit zal een keer onze naam worden genoemd met Allerzielen.

De naam Allerzielen komt van ‘gedachtenis van alle zielen’. Volgens de oude christelijke overtuiging bestaat de mens uit een lichaam en een ziel die van elkaar worden gescheiden na de dood. “De zielen van de overledenen worden in de hemel opgenomen of gaan naar het vagevuur, de hel.

De viering van Allerzielen is bedoeld voor de zielen die in het vagevuur zijn. Zij moeten nog een zuiveringsproces van hun onvolkomenheden ondergaan. Door te bidden, ondersteunen de levenden dit louteringsproces van de overledenen. Met als doel dat zij hun eindbestemming bereiken: een eeuwigheid leven in de hemel bij God.

Een dag eerder herdachten de katholieken de Allerheiligen. Bekende en onbekende personen al dan niet heilig verklaard zijn vereerd. In verschillende landen zijn Allerheiligen en Allerzielen, nationale vrije dagen, zoals in Mexico ‘Dia de los Muertos’ en worden ze uitbundig gevierd.