Sterfdag vrijheidsstrijder Bartolina Sisa herdacht

“Dit is allemaal van ons geweest maar het is ons afgepakt en gebeurt nog steeds,” wordt er gebeden bij de Marinetrap aan de Waterkant. “We hebben geen sterke leiders meer die het voor ons opnemen maar we vragen U dat het goed komt met ons en onze woonplaats.” Na de ‘taki’ worden er bloemen gestrooid, een offer voor ‘Soerinhama’, de Inheemse voorouders en in het bijzonder al de Inheemse helden.

Het is 5 september, de sterfdag van Bartolina Sisa, vrijheidsstrijder van Bolivia die in 1782 door de Spaanse kolonisten op wrede wijze is vermoord. De dag is uitgeroepen tot de Nationale Dag van de Inheemse vrouw. Deze dag wordt voor het eerst in Suriname herdacht.

Sisa en haar echtgenoot Tupac Katari hebben in Charcas (het tegenwoordige Bolivia) in 1781, harde strijd geleverd tegen de koloniale overheersers. Ze hebben ruim zes maanden lang La Paz bezet kunnen houden, pogingen om de stad terug te nemen werden succesvol afgeslagen. Na de gevangenneming en moord op haar echtgenoot heeft ze de leiding over de 40.000 manschappen nog enige tijd succesvol voortgezet. Ze werden uiteindelijk verslagen toen de kolonisten versterking hadden gekregen uit Peru en Argentienë. Sisa werd gevangengenomen, is in het openbaar vernederd, verkracht, mishandeld en opgehangen. Haar lichaam is daarna in stukken gehakt. Haar hoofd en ledematen zijn op verschillende delen van het land tentoongesteld als afschrikmiddel. Bolivia is uiteindelijk na jarenlange oorlogen op 6 augistus 1825 onafhankelijk geworden van Spanje.

Vanaf 1983 wordt de Internationale Dag der Inheemse Vrouwen herdacht. Bartolina Sisa wordt in de regio, in het bijzonder in Bolivia, op verschillende manieren geëerd. Ook prijkt haar naam op bewegingen die opkomen voor de rechten van Inheemsen. Sisa is voor het eerst in Suriname herdacht door het Inheems Platform ESAV, Amazonepartij Suriname, Al Khemia Foundation en SetiSRnan.

“De eerstvolgende keer pakken we het groter aan,” deelt Audrey Christiaan, voorzitter van het Inheems Platform ESAV mee. “Het is ook een aanzet om onze helden te gedenken, om ze de plaats te geven die ze verdienen. Ze worden niet eens genoemd in onze eigen geschiedenisboeken,” merkt Christiaan op.

“Bartolina Sisa is voor ons een groot voorbeeld van leiderschap. Ze wist hoe het met haar zou aflopen maar ze heeft ook geloofd dat er na haar nog meer grote leiders zouden opstaan,” geeft Christiaan aan. “De Inheemse gemeenschap in Suriname ontbreekt op dit moment zo een sterke leider. We hebben het niet over de mensen die nu in bepaalde posities zitten waar ze wel verandering kunnen brengen maar door politiek het niet durven. Leiders zoals Sisa en Tupac waren, onbevreesd en hielden stand tegen hen die hun land bezetten en hen slecht behandelden. Wij putten zeker kracht uit Sisa, we hebben deze nodig voor de strijd die wij hier in Suriname nog voeren voor onze grondenrechten.”

René Gompers