Een nadere kijk op resultaten LBO-examen

De examenresultaten van de LBO-scholen van de dienstverlenende richting, bedraagt landelijk 25%. In De Nationale Assemblee is op 8 augustus de lijst met examenresultaten aangeboden. Zeker vijf van de 48 LBO-scholen hadden toen geen geslaagden en bij drie waren zelfs 100% van de examenkandidaten gelijk afgewezen. Geen herkansingen dus.

Ashok Rambali, onderdirecteur Beroepsgericht Onderwijs, besprak in de media gedragsproblemen die op enkele van deze scholen manifest zijn. Daarnaast werd gebrek aan betrokkenheid van ouders en onvoldoende interesse bij leerlingen genoemd. Hij geeft zelfs aan dat mensen die bereid zijn leiding te geven aan bepaalde LBO-scholen een gunst aan het ministerie van Onderwijs bewijzen. Volgens Rambali kun je niet zeggen dat leerkrachten slecht zijn.

De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft echter in De Nationale Assemblee verklaard dat er een grondig onderzoek volgt, ook onder leerkrachten. Ik neem aan dat hij wellicht wil aangeven dat er aan de competenties van die leerkrachten moet worden gewerkt.

Opmerkelijk is dat in geen van de commentaren gesproken is over het curriculum en de vakinhoudelijke kennis die moest worden overgedragen op de dienstverlenende richting. De nieuwe LBO-dienstverlening heeft drie richtingen: A (niveau van de vroegere Nijverheidsschool), B (mogelijkheid te gaan naar een schakelinstituut) en C (hoogste niveau, waarbij na afstuderen als verdere studie, IMEAO kan volgen).

Zelf ging ik op onderzoek uit op de scholen en kwam tot de conclusie dat er onvoldoende naar het veld is of wordt geluisterd. Dit heb ik donderdag 10 augustus in De Nationale Assemblee ook benadrukt. De vicepresident beloofde te zullen zitten met de minister van Onderwijs om dit manco te bespreken.

Uit mijn gesprekken met leerkrachten kwamen de volgende zaken naar voren: Bij de invoering van het LBO is er door hen gevraagd om nog een jaar ruimte te creëren voor een z.g. ‘bezemklas LBGO’. Hierdoor zouden leerlingen van het oude LBGO-systeem nog een jaar de kans hebben dat examen af te leggen. De overgang van LBGO- leerlingen in de derde klas die in de 4e klas nu het nieuwe LBO-programma moesten doen ging te abrupt. De leerlingen werden bijvoorbeeld voor het eerst met het vak Spaans geconfronteerd, waarin ze enkele maanden verder ook nog examen moesten afleggen. Op sommige scholen begon het onderricht in dit vak pas aan het einde van het eerste kwartaal. Een ander probleem was dat er niet voldoende leerkrachten Spaans beschikbaar waren. De methode Maravillas Español van Ana Beatriz e.a. was veel te hoog gegrepen en mijns inziens didactisch onverantwoord. Sommige leerkrachten hebben dan ook Vamos Amigos van Longman Caribbean Limited, een veel eenvoudigere methode die voor beginners gebruikt wordt, als ondersteuning gebruikt om een basis te leggen, maar de rest tijd was te kort om het niveau van het examen te halen. Geen wonder dat een groot deel van de leerlingen een onvoldoende kreeg. Wiskunde in de C-richting van deze opleiding was een ander probleem. Veel leerlingen hebben in het algemeen moeite met het vak rekenen. Op de LBO- dienstverlening is dat een immens probleem. De vele hiaten spelen hen parten. Met een zwakke basis lukt het dan niet het wiskunde examen dat minstens op Mulo-A wiskunde niveau is, succesvol af te ronden.

Leerkrachten hebben het gevoel dat de LBO-richting dienstverlening veel meer geïnvesteerd en gemonitord moet worden. Een nieuw systeem vraagt om regelmatige ontmoetingen van actoren om uitdagingen te bespreken en het proces te volgen.
Leerlingen van het vroegere LBGO-programma gingen een maand stage doen in een bedrijf of kantoor. In het nieuwe LBO-programma moet dat een maand lang simulerend in een klaslokaal geschieden. Daarbij is een kopieer- en printmachine in het lokaal nodig, waarbij gebleken is dat er in het lesprogramma geen printopdrachten worden gegeven. Ik denk dat hier heel serieus naar gekeken moet worden, omdat stage buiten de school onder meer als voordeel heeft dat studenten in de echte wereld van werken terecht komen en uitgedaagd worden hun kennis en sociale vaardigheden in die context te ontwikkelen.

In het afgelopen schooljaar werden de Schoolonderzoeken door de desbetreffende leerkrachten samengesteld, terwijl het Examenbureau zorgde voor het eindexamen. Dat laatste vond voor de eerste keer op LBO-niveau plaats.

Begrijpelijk dat gelet op de manco’s binnen het systeem de slagingsnormen door sommige leerkrachten als zwaar worden ervaren. Er wordt namelijk gelet op berekende vijven, behaalde punten per groep en minimum punten per vak. Bij vergelijking van twee C-kandidaten bleek dat beiden mogen herkansen ondanks het feit dat ze minder dan 3,5 berekende vijven hebben.

In zijn algemeenheid is een grondige evaluatie van het gehele LBO-progamma noodzakelijk. De methode Mechanica 1 uit de Delta serie van Th. Bernard e.a. bijvoorbeeld is een enorm probleem voor leerlingen in LBO klas 1. De leerstof is voor bepaalde vakken voor de richting administratie en handel te veel. Daarnaast zijn er geen of onvoldoende leermiddelen en soms zelfs gebrek aan een handleiding voor de leerkracht bij bepaalde vakken.

Recentelijk mocht ik via de pers getuige zijn van een training van LBO-directeuren om zo efficiënt mogelijk te werk te gaan en vooral met elkaar te netwerken in het belang van verbetering van de kwaliteit. Een goed initiatief! Maar een even intensief directeurenberaad over met name het curriculum en de vakinhoudelijke zaken in samenwerking met het Ministerie lijkt mij minstens even belangrijk.

Het LBO-onderwijs is evenals andere vormen van onderwijs aan een grondige evaluatie toe. Dat heeft de minister ook aangekondigd. De praktijk leert echter dat er al tal van rapporten zijn geschreven en evaluaties zijn gemaakt, maar waarvan de resultaten en te nemen stappen uitbleven.

Aangeven dat de leiding van de scholen verantwoordelijk is voor de slechte resultaten, zoals ik het heb horen zeggen, is mijns inziens simplistisch en opnieuw afschuiven van verantwoordelijkheden.

Carl Breeveld Lid van De Nationale Assemblee