Negende keer ritueel rond keti koti

In sommige straten van Paramaribo is het heel erg donker, in sommige is het ook stil. Dan klinkt een bel, er komt ook licht en zang. Tientallen mensen met een lantaarn in de hand, lopen zingend in koor langs de Waterkant naar het standbeeld van Kwakoe. De bel hangt aan het middel van Obed Kanape. Met elke stap luidt de bel. De ‘fakkelloop’ in de nacht van 30 juni op 1 juli, is voor de negende keer gehouden. De route is langs plekken van historische waarde en is bedoeld om ode te brengen aan de tot slaafgemaakte Afrikanen. De optocht eindigt met het aankleden van Kwakoe en dans op ‘lalla dron.’

De loop is begonnen bij het monument van Kodjo, Mentor en Present aan de Heiligenweg, de plek waar de drie levend zijn verbrand. Daar is middels gebed, gedichten en ‘spirituele woorden’ benadrukt dat bezint moet worden, om de waarheid niet te verloochenen en om vooruit te kijken. De drie slaven zouden in 1842 een deel van de stad in de as hebben gelegd. Ze zijn publiekelijk op brandstapels levend verbrand als waarschuwing en schrikmiddel voor weglopers en brandstichters. De dichter Sombra heeft ‘wortu’ ontvangen van Kodjo, Mentor en Present. Zij hebben aan Sombra verteld dat de grote brand niet door hen is gesticht maar is ontstaan tijdens een burenruzie tussen twee slaveneigenaren, deelt Sombra mee.

Fiti Fu Wini heeft de optocht voor de negende keer gehouden. De stichting zet zich in voor behoud van cultuur en oude tradities. “De beste manier om Keti Koti door te brengen is met bezinning,” zegt Kortensia Sumter-Griffith, voorzitter van stichting Fiti Fu Wini. “Dat is wat wij hebben gedaan. We hebben ode gebracht aan onze voorouders, herdacht wat ze hebben doorstaan. Maar ook dankbaar voor wat ze hebben gedaan. Daar is de loop voor omdat we lopen langs die plekken waar er veel historie is. Maar er is ook muziek, traditioneel muziek, zonder elektronische hulp. Gewoon lalla dron.”

Na de loop is Kwakoe aangekleed. Een grote groep mensen stond al te wachten om de ceremonie mee te maken. Een angisa en pangi is om Kwakoe gedrapeerd. Daar hebben de voorouders weer van zich laten horen middels het Kanape. Voor de muziek begon, is er eerst een kort dialoog geweest met een ander medium in de wintitaal. De muziek begint. De drums maken sfeer, hoge tonen bepalen het ritme. De eerste rij dansers schuifelt voort. Bij de een dringt de muziek heel gauw door tot de ledematen en bij een andere tot in de binnenste. Een bigi sma is ‘even’ nodig om haar tot rust te brengen, “fu kis’ en srefi.” De muziek gaat nog een hele tijd door, het is Manspasi.

René Gompers