Recensie: Raymann zoekt raad

Op 26 april 2017 was ik er persoonlijk getuige van dat Jörgen Raymann zijn nieuwste boekwerk als verjaardagscadeau in een restaurant in Amsterdam aan mijn dochter Tanja overhandigde. Ik mocht het boek ook even inkijken en mijn aandacht werd direct getrokken door de foto op de omslag: een peinzende en somber kijkende Jörgen, die diep in de puree lijkt te zitten. Het boek is getiteld: Raymann zoekt raad met als ondertitel: Levenslessen van een rasoptimist.

Nadat ik het boek met grote belangstelling en bijna in één ruk had uitgelezen, kwam ik tot de conclusie dat het boek beter de titel verdiende van: Raymann was bijna ten einde raad, maar geeft nu zelf raad. Het werk houdt het midden tussen een autobiografie en een boek vol motiverende levenslessen. Ik denk dat vooral deze lessen goed gebruikt kunnen worden door eenieder die zich in stresssituaties bevindt, maar daaruit probeert te komen. Aan de hand van hetgeen de auteur zelf is overkomen in een leven van precies een halve eeuw, reikt hij de lezer handvatten aan om zich te redden uit onoplosbaar lijkende problemen.

Het pad van de auteur die nog steeds gerekend kan worden tot de bekendste en ook succesvolle Nederlanders, is niet over rozen gegaan. Reeds in zijn jeugd werd hij geconfronteerd met het onverwachte heengaan van zijn zuster en ziekte van zijn vader die uiteindelijk tot diens dood leidde.
Zijn studie aan de Erasmus Universiteit moest hij na korte tijd afbreken en was gedwongen een baan als serveerder in een Surinaams restaurant in Nederland aan te nemen. Hij vertrok daarna naar Suriname, waar hij een eigen restaurant exploiteerde samen met zijn vrouw Sheila. Tevens trad hij op als entertainer van zijn gasten. Aanvankelijk liep het bedrijf als een trein, maar het eindigde uiteindelijk door tal van omstandigheden in een faillissement.

Hij vertrok toen naar Nederland en slaagde erin een carrière als cabaretier, stand up comedian en presentator op te bouwen. Hierin bereikte hij zelfs de top van Nederland. Aanvankelijk leek er geen einde te komen aan de geldstroom, maar ook deze droogde uiteindelijk bijna geheel op. De omstandigheden die hiertoe geleid hebben worden door de auteur op dramatische wijze beschreven.
Hij werd getroffen door een bepaalde vorm van kanker, maar slaagde erin deze te overwinnen.

De auteur merkt op dat elke tegenslag je nederig maakt, maar ook een positieve les bevat, daar het jou in de gelegenheid stelt om zelf een oplossing te vinden. Of zoals Johan Cruyff (1947-2016) het formuleerde: elk nadeel heb zijn voordeel (In het Sranan: ala ogri e tya wan bun).
Dit zou aangevuld kunnen worden met de uitspraak van de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche (1844 -1900): Wat me niet doodt, maakt me sterker.

De rode draad in het verhaal van Raymann is dat je ervoor moet zorgen je eigen identiteit te ontdekken, te worden wie je bent, dat is de sleutel tot succes. Dit is overigens een gedachte die niet origineel is maar in vele religiën en filosofieën te vinden is, veelal onder de naam van zelfrealisatie.
De auteur wijst er verder op dat het in het leven primair gaat om het verwerven van geluk. De vraag wat daaronder verstaan moet worden is echter moeilijk te beantwoorden. Brengt geld geluk, of juist het tegenovergestelde? Zijn ludiek antwoord geeft hij met de cliché uitspraak: geld maakt niet gelukkig, maar gelukkig maken ze geld! Volgens de auteur staat het wel vast dat het bij geluk gaat dat het om een bepaald gevoel. Iemand moet zich persoonlijk gelukkig voelen en dat is vrijwel onmogelijk om onder woorden te brengen. Persoonlijk zou ik zeggen dat het bij geluk om moment- opnames gaat. Je kunt je op het ene moment gelukkig voelen en terstond daarna ongelukkig als jou bijvoorbeeld het bericht bereikt dat een dierbare een ongeluk heeft gekregen of is overleden.

De auteur verschaft een kompas voor geluk middels de zgn. Dutch Versity/Hi5 methode (DHi5) die hij samen met anderen in de praktijk brengt om vooral jongeren te empoweren. De inspiratie hiervoor is het boek van Stedman Graham: Neem je toekomst in eigen hand: een 9-stappenplan voor succes. Deze methode leek hem echter te ingewikkeld en samen met Dionne Abdoelhafiezkhan ontwikkelde hij een methode die makkelijker behapbaar was.
Op bijdehante wijze formuleerden zij een methode van iets wat je altijd bij de hand hebt, namelijk je eigen hand: 1.Met je duim blijf je positief. 2.De wijsvinger geeft focus. 3.De middelvinger zorgt voor het overzicht. 4.De ringvinger staat voor trouw. 5.De pink helpt bij het doorontwikkelen.
Deze methode wordt in het boek uitvoerig beschreven.

Één van de interessantste delen van het boek is: hoe zet je tegenslagen om in kansen. Ook op dit stuk heeft Jörgen een eigen systeem gemaakt dat hij de vier O’s noemt. Hij zegt dat het simpel is, maar effectief. Hij zegt ermee op te staan en ermee naar bed te gaan en dat het werkt. De vier O’s neemt hij altijd mee in zijn gereedschapskist: Ontwaken, (her)Ontdekken, Oriëntatie/Omdenken en ten slotte Ondernemen/Ontwikkelen. Ook dit systeem wordt verder in het boek uitgewerkt.

Het boek eindigt met hoofdstuk 5: Groeiend ouder worden: maak van je leeftijd een sterkte. Het begint met een prachtig citaat van de Boeddha:”Wat voor moeilijkheden je in het verleden ook gehad mag hebben, je kunt vandaag een nieuw begin maken.
Raymann geeft als één van zijn vele wijze levenslessen mee dat als je eerder in je leven hebt gekozen voor wie je bent en waar jij voor staat, het ouder worden je makkelijker zal afgaan. Je kunt dan mee bewegen met de tijd, terwijl je koers houdt in je eigen richting, vanuit de ervaring en wijsheid die je inmiddels hebt opgedaan.

Raymann zegt dat voor hem de tijd is aangebroken dat hij zich niet meer hoeft te verschuilen achter grappige typetjes. Het gaat bij hem niet meer perse om grappen en lachen. Hij wilt zich nu richten op dingen die hij belangrijk vindt, maar dat betekent dat het masker af moet, hoe makkelijk en lucratief dat masker in het verleden ook is geweest.

Ik ben echter bang dat dit demasqué minder eenvoudig is dan Raymann zich voorstelt. Hij heeft gedurende decennia de rol van grappenmaker vervuld en daarmee de harten van zijn fans gestolen. Het maken van grappen en grollen was zijn handelsmerk. Daarmee heeft hij inderdaad roem en fortuin geoogst. De vraag is echter of gelet op de kortheid van het leven het haalbaar zal zijn om de rolverandering naar serieuze artiest succesvol te realiseren.
Ik heb zelf ervaren dat toen Jörgen een serieus stuk bracht in theater Thalia waarbij hij de rol van een psychiatrische patiënt speelde – overigens deed hij dit op voortreffelijke wijze – het publiek teleurgesteld reageerde. Men bleef wachten op het moment dat de authentieke Raymann weer op de proppen zou komen met zijn grollen! Jack Nicholson kon in One flew over the cuckoo’s nest zijn rol van psychiatrische patiënt op overtuigende wijze brengen, omdat hij bekend stond als een serieuze artiest.
Maar Raymann staat er bekend om dat hij geen enkele uitdaging uit de weg gaat. Dit blijkt ook uit zijn boek. Het mag daarom ook geen verrassing zijn als hij erin slaagt ook de horde van rolverandering te nemen.

Concluderende kan ik zeggen dat Raymann erin geslaagd is zijn boodschap van inspiratie en motivatie op pakkende wijze te brengen. Niet alles wat hij zegt is origineel, maar dat is ook niet wat hij pretendeert. Hij verdient waardering voor de wijze waarop hij op grond van zijn eigen levenservaring op eerlijke en openhartige wijze zijn boodschap heeft weten te brengen. Het boek is in eenvoudige taal geschreven en daardoor voor een breed publiek toegankelijk. Het bevat 160 pagina’s en kan in enkele uren worden gelezen. Het kan dan ook van harte worden aanbevolen aan iedereen die naar mogelijkheden zoekt om uit stresssituaties te geraken, maar ook meer in het algemeen op zoek is naar geluk in het leven.
Ik weet niet of hij erin zal slagen dit geluk over te brengen op de lezer, maar gelukkig hebben we Jörgen Raymann!

Carlo Jadnanansing
Paramaribo, 27 mei 2017.

Raymann zoekt raad
Levenslessen van een rasoptimist
Overamstel Uitgevers bv (Lebowski Publishers), Amsterdam 2017
ISBN 978 90 488 3715 I
ISBN 978 90 488 3716 8 (e-book)