Surinaamse joden vieren het vrijheidsfeest

Wereldwijd vieren joden de komende dagen het Pesach, de jaarlijkse herdenking van de uittocht uit Egypte. In de Neve Shalom Synagoge was er een herdenkingsfeest met de traditionele Sedermaaltijd. Pesach, is één van de belangrijkste feesten voor de joden, zegt Jules Donk, voorzitter van de Israëlitische Gemeente Suriname (IGS) aan Starnieuws. “Want wij zijn nu vrije mensen. Elk jaar gedenken wij op de 15e dag van de Hebreeuwse maand Nissan, dat wij vrijgemaakt zijn door God.”

Donk gaat een stapje verder in de uitleg, “Op zijn Surinaams gezegd: wij vieren Keti Koti, de slavernij is afgeschaft! Voor de Joden is die niet afgeschaft, maar zijn zij door God bevrijd uit Egypte waar zij slaven waren.” Een feest om vrijheid te vieren – al is die bevrijding duizenden jaren geleden gebeurd- het is altijd actueel,” vindt Donk. “Ik weet zeker dat wij over 500 jaar nog steeds Keti Koti in Suriname zullen vieren. Het is hetzelfde soort gevoel ‘hey wij zijn geen slaven meer’.”

De viering begon dinsdagavond met een dankdienst in de sjoel. “Om de dag te heiligen en God te danken voor al het goede dat hij voor ons heeft gedaan. We zingen daarom ook hallel – lof liederen.” (Hallel = hallelujah-prijs de heer). De gebeden zoals het Sjema Jisraëel stond centraal. Hierin wordt geleerd om van God te houden en die onvoorwaardelijke liefde ook aan de kinderen te leren. Na de sjoeldienst volgde de gezamenlijke Sedermaaltijd met de gelovigen en hun gasten.

“Er zijn geen speciale gerechten, maar alles waar een beetje meel in zit, wordt tijdens Pesach vermeden.” Er wordt wel matse, ongerezen brood, te vergelijken met een cracker, gegeten. De matse staat symbool voor die vluchtperiode uit Egypte. Mensen hadden geen tijd om het brood te laten rijzen. De matse herinnert ons ook aan het slechte brood dat de slaven toen aten, legt Donk uit. Voorafgaand aan de maaltijd volgt eerst een Haggadah-lezing. Donk leest over de Pesach-traditie, de vertelling die van ouder op kind overgaat, en doet samen met de aanwezigen de bijbehorende rituelen.

Acht dagen matse eten
Het vrijheidsfeest is zo belangrijk, dat dit acht dagen lang duurt. “Natuurlijk hebben wij niet elke avond zo een uitgebreide feestmaaltijd.” De komende dagen eten de joden de matse en verder niets waarin meel verwerkt is. Het huis moet kosjer zijn – chametz (vrij van brood- en meelproducten) en wordt dan ook voor Pesach grondig gereinigd. “Een dag matse eten is lekker, maar acht dagen lang, geloof me op de vijfde dag verveel je van dit ongezuurde, ongerezen brood zonder zout en suiker!” Donk benadrukt dat de joden niet vasten, maar alleen brood, koek of taart uit hun achtdaagse dieet laten.

Het joodse Pesach verschilt met het christelijke Pasen en heeft niets met elkaar te maken. Jezus was een Jood en de meeste personen kennen het verhaal over het laatste avondmaal. “Dit is de Sedermaaltijd! Wij breken brood, schenken wijn in en delen deze. Dit werd gedaan op Pesach”, legt Donk uit. Volgens de christenen werd Jezus hierna gekruisigd en is toen herrezen uit de dood, “en dit vieren zij met Pasen. Terwijl wij de bevrijding uit de slavernij vieren.”

Feestvieren in crisistijd
De economische crisis in het land, is voor de IGS-voorzitter geen sta-in-de-weg om het Pesach feest te vieren. “Bevrijding vier je altijd – onder elke omstandigheid, hoe moeilijk dan ook. Het feit dat je bent vrijgekomen op een bepaalde dag, moet je je altijd blijven herinneren en God dankbaar voor zijn.” Donk geeft aan dat de Joden zelf tijdens de Holocaust periode, het Pesach vierden.

Bij de afsluiting van de Sederavond, drukte hij de gelovigen en hun gasten ook op het hart om zich nooit te laten knechten, door wie dan ook. Joden moeten altijd oproepen tot vrijheid, om te doen wat zij willen, met inachtneming van de wetten van het land en die van HaShem. “Alle wetten naast elkaar gezet, hebben één betekenis: wees goed voor je naasten. Doe (handel) tegen je naasten, zoals jij zou willen dat men tegen jou doet!”