Brazilië: Rechtszaak kan president Temer ten val brengen

Het Braziliaanse electorale Hooggerechtshof is vandaag begonnen met een historisch proces over illegale campagne financiering. Het rechtsproces hangt als het zwaard van Damocles boven president Michel Temer. Hij zou kunnen worden afgezet, minder dan een jaar nadat hij de linkse president Dilma Rousseff had helpen afzetten.

De zaak bij het Hoge Electorale Tribunaal (TSE) zou ertoe kunnen leiden dat de verkiezingen in 2014, waarbij Rousseff en haar running mate Temer wonnen, nietig worden verklaard. Het proces zal naar verwachting de politieke instabiliteit van het grootste land in Latijns-Amerika, dat een historische recessie doormaakt, alleen maar vergroten.

Het is de eerste keer dat het TSE zal beslissen over het mandaat van een zittende president. Een besluit van een meerderheid van de zeven rechters van het tribunaal om de verkiezingen nietig te verklaren, zou het korte presidentschap van Temer kunnen beëindigen. Als dat gebeurt, zal het Congres binnen 30 dagen een opvolger voor hem moeten kiezen.

Het afzetten van een tweede president in minder dan een jaar, zou de politieke turbulentie kunnen vergroten. Het proces komt op een moment dat de Braziliaanse economie tekenen vertoont dat zij uit de ergste recessie in de geschiedenis van het land raakt. Het kan het vertrouwen van het bedrijfsleven schaden, terwijl het land bezig is zijn investeringskredietwaardigheid te herstellen.

“Het kan meer verwarring creëren”, waarschuwt voormalig president Fernando Henrique Cardoso, van de PSDB partij. In een radio-interview op maandag, dringt hij er bij de rechtbank op aan een besluit te nemen dat investeerders niet zal afschrikken.
De ambtsaanvaarding van Temer in mei en zijn beloften om een gapend begrotingstekort weg te maken en het pensioenstelsel te hervormen, hebben de Braziliaanse munt geholpen. Op de aandelenmarkt behoorde Brazilië vorig jaar tot het best presterende in de wereld, omdat beleggers de verschuiving naar een meer handelsvriendelijk beleid na dertien jaar hebben verwelkomd. De Arbeiderspartij die de regering dertien jaar heeft geleid, had een strikter handelsbeleid.

De verwachting is dat de TSE-rechter belast met de zaak, Herman Benjamin, in een 1086 pagina's tellend rapport dat de vorige week is gepresenteerd, de rechtbank zal aanbevelen de verkiezingen van 2014 ongeldig te verklaren. Maar het tribunaal zou kunnen beslissen om de kwestie ter zijde te leggen, omdat Rousseff niet langer in functie is. Of haar verkiezingsoverwinning nietig verklaren, maar besluiten dat Temer geen verantwoordelijkheid had bij de illegale financiering. Dat zou hem in staat stellen om kandidaat te zijn voor een indirecte verkiezing door het Congres, waar zijn coalitie de meerderheid heeft.

De strategie van de advocaten van Temer is om de procedure zo lang mogelijk uit te stellen en een beroep te doen op een eventuele negatieve uitspraak, zodat de zaak wordt beslist tot de volgende presidentsverkiezingen in oktober 2018. Dat zou hem een ontzetting uit het ambt besparen.

Het TSE heeft deze week vier sessies gepland om de zaak te behandelen, maar een rechter kan om tijd vragen om het verslag van Benjamin te bestuderen, wat het proces voor weken, zo niet maanden kan uitstellen.