'If Corruptie No Bon De'

“In te veel landen worden mensen beroofd van hun meest elementaire behoeften en gaan met honger naar bed elke avond als gevolg van corruptie, terwijl de machthebbers en corrupte politici ongestraft genieten van een weelderige levensstijl." José Ugáz, voorzitter van de in Berlijn gevestigde Transparency International.

In haar jaaruitgave benadrukt Transparency International, die zich tot taak heeft gesteld wereldwijd corruptie te bestrijden, het verband tussen corruptie en ongelijkheid, die elkaar voeden in een vicieuze cirkel tussen corruptie, ongelijke verdeling van de macht en de ongelijke verdeling van de welvaart. Het samenspel van corruptie en maatschappelijke ongelijkheid voedt onvrede over de gevestigde politiek en bevordert het populisme. Wanneer traditionele politici (lees = regering Venetiaan) nietsdoen om corruptie aan te pakken, worden mensen cynisch en wenden deze kiezers zich tot populistische leiders die beloven om de cyclus van corruptie en privileges te breken.

Populistische politici profiteren hier electoraal van, maar doen er in de praktijk weinig aan om de oorzaken aan te pakken. Ze maken het alleen maar erger, meent Transparency International, dat zijn jaarlijkse Corruption Perceptions Index heeft gepubliceerd.

Suriname neemt met een score van 45 (100=geen enkele corruptie) op de ranglijst voor 2016 de 64 plaats in op een totaal van 176 landen. Dit lijkt op een stijging op de ranglijst ten opzichte van de voorgaande jaren, hetgeen zou betekenen dat Suriname minder corrupt is geworden in 2016.

Landen met ‘populistische of autocratische leiders’ worden geplaagd door onbetrouwbare en slecht functionerende openbare instellingen, zelfs wanneer er anti-corruptie wetten zijn, worden deze in de praktijk vaak genegeerd of er wordt ‘flexibel’ mee omgegaan, vermeldt het rapport. Ook zeer kenmerkend voor Suriname.

Dit onderschrijft ook het Amerikaanse Ministerie van Handel. Op hun website is het volgende te lezen:
Suriname heeft te kampen met significante corruptie problemen. Hoewel de bestaande wetten corruptie strafbaar stelt, is er vrijwel geen handhaving. Overheidsfunctionarissen worden soms beschuldigd van corruptie en verwijderd uit hun huidige opdracht, maar niemand zijn veroordeeld voor ten minste de laatste zes jaren. Bestaande wetten die zich bezighouden met corruptie bieden geen klokkenluider bescherming, en reiken niet uit tot gezinsleden van ambtenaren of van politici.

Het is de taak van een onafhankelijk functionerende Openbaar Ministerie, om bij een redelijke vermoeden een nader onderzoek/vervolging in te stellen voor het vergaren van bewijsmateriaal. Het komt vaak voor dat de vereiste deskundigheid om een corruptie-/fraude-/financieel onderzoek uit te voeren, ontbreekt bij het OM. In het buitenland is het gebruikelijk dat een externe deskundige/forensic accountant het OM bijstaat bij een strafrechtelijke financieel onderzoek of er wordt een externe deskundige/forensic accountant benoemd door de rechtbank (kantonrechter) die het financieel gedeelte van het onderzoek geheel onafhankelijk en voor haar eigen rekening uitvoert. Zelfs wanneer een rapport met bewijsmateriaal, vergaard door een forensisch accountant, wordt aangeleverd bij het OM in Suriname weet men thans daar geen raad mee. Of is het de vermeende werking van art. 148 Grondwet dat bij vervolging van corruptie en fraude voor de voeten van het OM wordt geworpen. Het zal in ieder geval niet liggen aan de kogelinslag die begin vorig jaar ontdekt was in de gevel van het gebouw van het Parket van de PG, want achteraf bleek dat toch geen kogelinslag te zijn. Een vervolging zoals bij Perobras in Brazilië of gedegen onderzoek zoals tegen Benjamin Netanyahu is in Suriname thans ondenkbaar.

Het is zeer de vraag in hoeverre het OM de deskundigheid in huis heeft om een gedegen onderzoek te doen, om de juistheid van de aangeleverde informatie te toetsen rondom de lopende discussie over het al dan niet overtreden van de Wet op de Staatsschuld. De onafhankelijkheid van het OM is in ieder geval volledig zoek als je zelf een legal opinion geeft aan de regering, terwijl juist het OM belast moet zijn met de handhaving/toetsing.

Een ander voorbeeld van het falend optreden van het OM in dit soort zaken, is het geval van Bouwbedrijf Ballast Nedam die eind 2012 een schikking heeft getroffen met de Nederlandse autoriteiten voor het betalen van steekpenningen voor bouwprojecten in Suriname, terwijl het OM in Suriname vindt dat er geen bewijzen/gronden aanwezig zijn om een vervolging in te zetten. De betrokken politici genieten nog steeds van het wederrechtelijk verkregen voordelen/corruptie gelden.

In Suriname is nu nog de discussie gaande over de in te voeren anti-corruptiewet. Suriname is reeds in 2002 is toegetreden tot het Inter Amerikaans Verdrag tegen Corruptie. Voorgaande regeringen Venetiaan en Bouterse 1 hebben geen haast gemaakt om de verdragsverplichtingen te incorporeren in nationale wetgeving.
Het verdrag legt lidstaten allerlei verplichtingen op om preventieve en repressieve maatregelen op te nemen in de nationale wetgeving om corruptie te bestrijden. Een ander verplichting is dat lidstaten elkaar ondersteunen bij corruptiebestrijding door al dan niet op verzoek, het verstrekken van inlichtingen aan een andere lidstaat over haar onderdanen. Alhoewel de Surinaamse nationale wetgeving nog niet in overeenstemming is gebracht met dit verdrag, wordt er reeds informatie verstrekt aan het buitenland door Surinaamse instellingen, een bijvoorbeeld is dat financiële informatie wordt verstrekt aan de VS betreffende haar onderdanen.

In de meeste landen, bijv. Amerika, Nederland en zelfs Guyana bestaan de wettelijke regelingen al veel langer op basis waarvan de overheid/instellingen rechtmatig informatie mogen verstrekken aan andere lidstaten. Op de agenda va de Nationale Assemblee van Guyana staat (als bijvoorbeeld) aanstaande maandag de behandeling van de wet inzake de State Assets Recovery Unit (SARU) die belast zal zijn met de ontneming van wederrechtelijk verkregen voordelen, in het bijzonder voordelen die politici verkregen hebben vanwege corruptie. Van een dergelijk instituut kunnen rechtschapen Surinamers alleen nog maar dromen, dromen die minder ver lijken dan de Dubai-dromen.

In landen met 'populistische of autocratische leiders' wordt de democratie vaak op een lager pitje gezet, zegt José Ugáz. Ze beperken de persvrijheid, verzwakken de onafhankelijke rechtspraak en treden op tegen maatschappelijke organisaties. In plaats van 'vriendjeskapitalisme' aan te pakken, voeren zulke leiders doorgaans 'nog ergere vormen' van corrupte systemen in. Mensen worden vaak geconfronteerd met situaties van omkoping en afpersing (vult u de voorbeelden maar zelf in, we kennen ze allemaal in Suriname), vertrouwen op de basisdiensten worden ondermijnd door de verduistering van fondsen en men wordt geconfronteerd met onverschilligheid bij het zoeken naar gerechtigdheid bij de officiële autoriteiten.

Allemaal zaken die zeer kenmerkend zijn voor derdewereldlanden, in het bijzonder voor Suriname. Suriname past nagenoeg geheel in het profiel dat geschetst wordt in dit rapport. Het beleid bij het OM in Suriname is vooralsnog er niet op is gericht om witteboordecriminaliteit (corruptie en fraude) aan te pakken.
"Alleen wanneer er vrijheid van meningsuiting, transparantie in alle politieke processen en sterke democratische instellingen zijn, kunnen het maatschappelijk middenveld en de media de machthebbers verantwoordelijk houden. Alleen zo kan corruptie succesvol worden bestreden", aldus Ugáz.

Mr. Sjon van Tewari
svtewari@live.com
Forensic Accountant