Het IMF: ‘Een strop of helpende hand’?

Met dit artikel hoop ik een bijdrage te leveren aan de discussie in de Surinaamse gemeenschap rond de gang naar het IMF. Het stuk is bedoeld als informatiebron om het publiek te helpen bij het vormen van een mening over de IMF-lening.

De discussie rond de IMF-lening is de voorbijgaande weken het centrale punt geweest van discussies. De regering meent aan de ene kant dat zij, gezien de economische situatie waar het land zich nu in bevindt, geen andere keus had dan om naar het IMF te stappen. Het IMF heeft voorwaarden gekoppeld aan de lening, waaronder de afbouw van subsidies voor elektriciteit en het doorvoeren van ‘hervorming’ door het aannemen van enkele wetten die belangrijk zijn voor de economische groei.

De oppositie, gesteund door de vakcentrale C-47 en enkele maatschappelijke organisaties, is fel tegen het besluit van de regering om met het IMF in zee te gaan. Zij menen dat hierdoor de soevereiniteit van het land in gevaar is gebracht. Ook wordt beweerd dat de samenwerking vernietigend is voor Suriname (omdat de receptuur van het IMF verarmend werkt). Deze kreet wordt ook door de groep ‘Wij Zijn Moe’ geroepen. In vele discussies die ik heb gevoerd met mijn generatiegenoten blijk dat zij in eerste instantie min of meer de mening van de tegenstanders delen. Ik schrijf bewust in eerste instantie, omdat aan het eind van de verschillende discussies, waarbij ik vanuit mijn achtergrond als jurist (Strafrecht en Internationaal Recht), informatie verschafte waar zij niet eerder over beschikten, het beeld dat zij van het IMF hadden, veranderde. Ik kan mij niet terugvinden in het beeld dat geschapen wordt van het IMF alsof het een ‘pina’ creërende organisatie is.

Wat is het IMF?
Na het ineenstorten van de wereldeconomie in de jaren dertig besloten de economische grootmachten de handen ineen te slaan om toekomstige crises het hoofd te bieden. In Bretton Wood in New Hampshire (VS) kwamen 44 landen in 1944 bijeen om het raamwerk van de naoorlogse economie op te zetten. Bij deze gelegenheid werd het IMF opgericht. Het IMF is de VN-organisatie die de stabiliteit van het internationale monetaire systeem in de gaten houdt.

Om deze stabiliteit te behouden en financiële crises te voorkomen, analyseert het IMF nationale, regionale en mondiale economische en financiële ontwikkelingen. Ook biedt het IMF hulp bij het beteugelen van economische crises en adviseert zijn lidstaten over het te voeren financieel beleid. Daarnaast biedt het IMF tijdelijke financiële hulp om tekorten op de betalingsbalans van de lidstaten te corrigeren. Ook zorgt het IMF voor technische assistentie en training aan landen die hulp nodig hebben bij het opbouwen van betrouwbare instituten.

‘Succesverhaal’ IMF-receptuur
In 1995 kreeg Mexico een 100 miljard IMF-lening. Deze operatie staat te boek als hèt IMF-succesverhaal. Het vertrouwen in de Mexicaanse economie was snel hersteld en binnen een jaar groeide de economie weer. In 1998 kreeg Rusland een financiële injectie van het IMF van in totaal 45 miljard voor een periode van twee jaar. In die zelfde periode sloot het IMF meer dan 200 miljard aan grote steunoperaties voor Zuid-Korea, Thailand en Indonesië.

Een recentere succesverhaal is Cyprus. Drie jaar geleden heeft het land in ruil voor een 10 miljard euro financiële injectie (lening) pijnlijke hervormingen door gevoerd (de lonen moesten omlaag en de btw omhoog). Nu staat het land financieel weer op eigen benen. Sinds maart dit jaar is de economie van het land weer op rails waardoor het land de 2,7 miljard euro uit het steunpakket van in totaal 10 miljard euro niet meer nodig heeft.

De economie groeit weer. De regering bracht het begrotingstekort terug van maar liefst 9 procent in 2014 naar 1 procent vorig jaar. De werkloosheid van ruim 15 procent blijft hoog, maar daalt wel.
Ierland, Spanje en Portugal sloten kort voor Cyprus ook noodprogramma’s met het IMF af. De economieën van deze landen groeien weer, méér dan landen die zo’n programma af hielden, zoals Italië. Het bevestigt dat het principe van leningen in ruil voor hervormingen goed werkt.

Griekenland, de keerzijde
Maar het succes dat geboekt is in andere landen, wordt nog steeds flink verstoord door het geval Griekenland. Dit land heeft, anders dan de Cyprioten, niet minder geld nodig, maar juist steeds meer. Vorig jaar kregen de Grieken een derde reddingspakket ter waarde van 86 miljard euro op rij. De spanningen die in Athene oplopen gaan over de 5 miljard euro aan bezuinigingen die de regering moet doorvoeren, althans dat is wat de IMF vraagt in ruil voor de derde toezegging van een enorme lening.

Wat dit voorbeeld van Griekenland bewijst, is dat de IMF-receptuur geen wondermiddel is. Alleen met steun van het IMF zal geen enkel land uit de crisis komen. Er zal daarnaast politieke wil en durf aanwezig moeten zijn. IJsland is een voorbeeld hoe succesvol de IMF-receptuur tezamen met gedurfde politiek leiders een land vanuit een zware depressie kan laten herleven tot een bloeiende en hard groeiende economie. Het land bevond zich in een zware depressie. Maar nog geen 5 jaar later is het land uit de dood opgestaan en groeit het sterker dan de meeste Westerse landen. Het drama in IJsland was groot. Aandelen crashten met 90%, de werkloosheid vernegenvoudigde, ’s lands grootste banken gingen failliet, de inflatie steeg tot 18 %,… maar de turn-around is behoorlijk indrukwekkend. IJsland heeft zijn schulden bij het IMF vervroegd terugbetaald, de werkloosheid is gehalveerd en de economie groeit momenteel met 2,5 % per jaar.

Maar wat heeft IJsland nu precies gedaan? Ijsland had durf. Het heeft een bailout uitgewerkt voor de bevolking. Het heeft bijvoorbeeld een hulppakket gecreëerd voor de huiseigenaars die met een negatief vermogen zaten, het heeft zijn munt gedevalueerd wat neerkomt op een afschrijving van zijn schulden én het heeft de schuldigen voor de rechtbank gesleept.

Kortom het succes van IMF en de mate waarin Suriname zal herstellen, ligt vooral aan de daadkracht van het leiderschap en de veerkracht van de bevolking. Als we één ding mogen meenemen van de aanwezigheid van IMF is het wel de hervorming van ons financieel systeem. Dat zal op zichzelf al bijdragen aan het verminderen van ongewenste zaken zoals corruptie en inefficiëntie. Ik kijk met belangstelling uit naar de informatiesessies en de discussies daaropvolgend.

Ebu Jones