Dit is de tijd voor een nieuw geluid!

Aanvullende recensie op: Een ODE aan het DOE theater



De cabaret-musical een ODE aan het DOE theaterheeft zoveel indruk op mij gemaakt dat ik in strijd met mijn gebruikelijke gedragslijn in deze, besloot het spektakel voor een tweede keer te gaan bekijken. Dit gebeurde op vrijdag 20 mei 2016. De verrassing was groot, ik zag niet hetzelfde van de première, althans zo kwam het op mij over. Misschien dat ik het stuk nu met andere ogen bekeek dan de eerste keer, maar ik draag de overtuiging dat ook de acteurs niet helemaal hetzelfde zeiden en deden als de eerste keer. Ik ga ervan uit dat regisseur Ivan Tai-A- Pin zijn spelers de ruimte gelaten heeft voor improvisatie.

Ik besloot daarom ook bij uitzondering een tweede recensie te schrijven over het gebeuren. Dit is mede ingegeven door het feit dat ik bij mijn eerdere recensie (Starnieuws 08 mei 2016) verzuimd had het maatschappij-kritische aspect van het theaterstuk, duidelijk te belichten. Het DOE theatergezelschap werd in 1974 opgericht door Thea Doelwijt en Henk Tjon, die helaas niet meer in ons midden is, maar wiens naam samen met die van Thea, onverbrekelijk verbonden is aan het begrip DOE theater.

Deze vorm van theater heeft zijn roots in de Surinaamse slavernijperiode, waarin het de tot slaaf gemaakten geoorloofd werd de waarschijnlijk uit Afrika meegenomen expressievorm van de DU-prei uit te voeren. Doelwijt en Tjon hebben het geheel in een nieuw jasje gestoken en er een toneelvorm van gemaakt, waarbij het maatschappij-kritisch aspect op de voorgrond staat. Middels muziek, zang, dans en monoloog of dialoog, worden maatschappelijke gebeurtenissen op kritische wijze belicht. De makers van het stuk hebben het publiek een spiegel willen voorhouden.

Een ODE aan het DOE theater is in hoofdzaak een samensmelting en modernisering in de zin van aanpassing aan de huidige omstandigheden, van twee eerder gebrachte stukken: Land te koop en Ba Uzi. Het gedeelte over land te koop handelt over de periode van de regering o.l.v. Henck Arron die de onafhankelijkheid moest voorbereiden, maar ook de volgende vijf jaar aan de macht bleef, totdat zij door de militairen werd weggeschoten. Hoewel de onafhankelijkheid uiteindelijk door alle politieke partijen werd geaccepteerd, moet geconstateerd worden dat door de slechte voorbereiding ervan, ternauwernood een broederstrijd is voorkomen. Dit allemaal wordt in het muzikale drama op speelse wijze uitgebeeld. Aanvankelijk wordt de militaire overname door velen toegejuicht.

De militaire parade gepaard gaande met een schitterende muzikale begeleiding, waarbij de soldaten gewapend met uzi’s onder leiding van hun ‘dansmajoor’ laten zien dat zij behalve goed kunnen marcheren, ook bedreven zijn in de danskunst, geeft de sfeer kort na de machtsovername door de Nationale Militaire Raad goed weer. De stemming slaat echter helemaal om na de acht december tragedie. Voor de uitbeelding hiervan hebben de makers van het stuk niet gekozen voor dialogen, maar voeren een ontroostbare zoon met zijn moeder beiden door het huilen niet in staat om te spreken, ten tonele. Ze zullen hun vader en echtgenoot nooit meer zien. Middels het op hartverscheurende wijze gebrachte lied: Is dit beter?, wordt het aan het publiek zelf overgelaten een oordeel te vellen.

Maar ook nadat de militairen naar de kazernes waren teruggedrongen, werd het niet veel beter. De schaarste die er heerste eind jaren 80 en begin jaren 90 wordt op treffende wijze door de acteurs aan de kaak gesteld in de scene over de vier Surinamers die op een bank zaten. Ze zagen het niet meer zitten en drie gaven de geest, terwijl de laatste rijp werd voor LPI. Deze laatste personage wordt op meesterlijke wijze neergezet door hoofdrolspeler Geofferi Bel. Zijn mimiek is zo goed dat zelfs een echte krankzinnige het niet beter gedaan zou hebben! Het bijbehorend liedje: Zie ginds komt de stoomboot (een oud Sinterklaas liedje) deed het publiek rollen van het lachen.

Regisseur Ivan Tai-A-Pin heeft de gelegenheid aangegrepen om ook bij de actualiteit aan te knopen en zelfs het IMF komt aan de orde!
De boodschap die met dit stuk wordt meegegeven is duidelijk: de machthebbers, zowel burgers als militairen, hebben vele steken laten vallen. De Surinaamse samenleving is nog steeds zoekende naar leiders die het land werkelijk naar grote hoogten kunnen voeren.

De Nederlanders hebben een slechte job gedaan: geen enkele brug is gebouwd en de spoorlijn was er alleen maar voor het goud en werd daarna opgedoekt. Maar ook onze eigen mensen zijn er niet in geslaagd het Surinaamse paradijs te vestigen.
Dus tijd voor een nieuw geluid!
Ik heb in mijn eerdere recensie reeds gezegd dat de muzikale omlijsting verrassend is. Vele voor mij onbekende talenten zijn in de gelegenheid gesteld om hun kunnen te tonen.
Hoewel ze allemaal een goede job gedaan hebben, was voor mij de grootste muzikale verrassing Santosh Benie, die op zijn elektrische gitaar diepe indruk maakte. Zijn spel deed soms denken aan de legendarische Santana! Maar ook zijn participatie met de overige acteurs in een apocalyptische slotscène was hartverwarmend.
Ook een compliment aan de organisatie voor het feit dat zij erin geslaagd is om een werkelijk multi-etnische cast op de planken te brengen, die een echte weerspiegeling is van de diversiteit, maar toch ook eenheid van onze bevolking.
Reclame voor het stuk lijkt overigens overbodig. Alle voorstellingen tot nu toe waren uitverkocht en het lijkt erop dat ook met de twee laatste voorstellingen, dat het geval zal zijn. Hopelijk heeft de organisatie nog de ruimte voor één of meer extra voorstellingen. Vooral voor de scholieren van het MULO en middelbaar onderwijs is het op luchtige wijze gebrachte stuk, zeer leerrijk.

Carlo Jadnanansing
Paramaribo, 21 mei 2016.