De Staatsraad gehoord?

Op mijn artikel Is de advisering door de Staatsraad noodzakelijk voor de nieuwe Terugroepwet? heb ik tot mijn verrassing verscheidene reacties gekregen die mij er toe nopen mijn eerder gemaakte opmerkingen ten aanzien van de slotformule de Staatsraad gehoord in de aanhef van de door mij bedoelde wetsontwerpen, Amnestiewet en Wet Personen van Surinaamse Afkomst (PSA), te nuanceren.

Aanvankelijk ging ik er, uitgaande van de aan mij verstrekte informatie, inderdaad van uit dat de Staatsraad bij deze wetgevingsproducten niet gehoord was. Wat in ieder geval overeind blijft, is dat de Staatsraad niet vooraf, zoals gebruikelijk bij wetsontwerpen die door de regering worden ingediend, is gehoord.
De vraag of dat achteraf gebeurd is, wordt door mijn informanten die daarvan op de hoogte kunnen zijn, verschillend beantwoord. Nadat de wetten door De Nationale Assemblee (DNA) waren aangenomen, zou de president deze op informele wijze aan de Staatsraad ter advisering hebben aangeboden.

Ook al zouden enkele leden van de Staatsraad zich van advies hebben onthouden, kan inderdaad gezegd worden dat de Staatsraad is gehoord. De wet geeft geen vormvoorschriften voor het horen van de Staatsraad. Dit kan zowel mondeling als schriftelijk gebeuren. De formulering de Staatsraad gehoord’ in de aanhef van de wetten moet in die zin dan ook als correct worden beschouwd. Het verdient echter wel aanbeveling dat het advies in een schriftelijk document wordt vervat, zodat er geen verschil van mening behoeft te bestaan of advisering daadwerkelijk heeft plaatsgevonden.

Naderhand zijn de navolgende vragen bij mij opgekomen:
- Heeft advisering achteraf een wettelijke basis?
- Heeft advisering achteraf nog wel zin?
Voorafgaand aan de beantwoording van deze vragen, merk ik wel op dat het advies van de Staatsraad niet bindend is voor de wetgever (DNA en Regering).
Het advies van de Staatsraad vindt zijn wettelijke basis in artikel 115 Grondwet (GW) en artikel 11 Wet Staatsraad. Artikel 115 GW zegt dat één van de bevoegdheden van de Staatsraad is het adviseren van de regering over de inhoud van wetsontwerpen. Dit artikel zegt niet met zoveel woorden dat de advisering vooraf moet worden gevraagd, maar het is wel staatsrechtelijk gebruik dat dit gebeurt.

Artikel 11 Wet Staatsraad zegt expliciet en wellicht imperatief dat de President de Staatsraad hoort omtrent wetsontwerpen die ter goedkeuring aan DNA worden aangeboden. Hieruit moet m.i. worden afgeleid dat de advisering vooraf moet geschieden. Ter goedkeuring betekent namelijk dat het wetsontwerp nog niet is goedgekeurd. Bij het vragen van advies achteraf, is de wet, ook al is die nog niet van kracht, reeds door DNA goedgekeurd.

De advisering achteraf kan nog zin hebben, omdat de president niet verplicht is tot het bekrachtigen en afkondigen van het door DNA goedgekeurde wetsontwerp. Indien hij de achteraf door de Staatsraad ingebrachte bezwaren steekhoudend zou vinden, behoeft hij de wet dus niet te bekrachtigen en af te kondigen. Deze twee laatste vereisten zijn essentieel om de wet in werking te doen treden.
Ten slotte merk ik op dat in Nederland, waar ons rechtstelsel zijn roots heeft, een initiatiefvoorstel sinds 1989 pas in behandeling genomen kan worden, nadat de Tweede Kamer advies voor het voorstel aan de Raad van State heeft gevraagd. Wellicht zou deze regel bij de op handen zijnde grondwetswijziging ook bij ons kunnen worden ingevoerd.

Carlo Jadnanansing