Klei versus Natuursteen

De Nationale Kunstbeurs 2010 is op verschillende vlakken zeer verrassend. Niet alleen qua beleid en aanpak, maar ook de kunstproductie zelf is overrompelend. Tussen de massa vallen de sterkere kunstwerken op en het is goed om daar gezonde aandacht aan te geven.
Versus schept een gevoel alsof klei en natuursteen in een soort strijd tegenover elkaar staan en dat we uiteindelijk zullen zien welke beter is. Suriname is nu in een kunstperiode waarbij juist verschillende media worden gebruikt in één werk, waardoor de harmonie tussen verschillende materialen wordt bevorderd bij verantwoord gebruik. Ook de band tussen de verschillende kunstenaars wordt hechter. We zouden dus eigenlijk geen ‘versus’ moeten zeggen, maar het gaat erom dat we twee artiesten om een interessante reden naast elkaar zullen plaatsen. Rudi Wagiso en Iwan Verwey, een kunstenaar die zich wil losrukken uit de craftwereld tegenover een gevestigde ervaren collega.

Keramiek
Twee jaar geleden, bij zijn tweemansexpo ‘Fasi fu Libi’ in het Centro Andres Bello, zag Wagiso het als een manier van leven. Kunst. “Mijn ervaring is dat je in Suriname er niet echt van kan leven. Dus om je brood te verdienen moet je wat anders doen. Het is raar. Je kan niet van de kunst leven en tegelijkertijd kan je niet zonder diezelfde kunst leven”.
Van huis uit is de man keramist. Zijn bekende decoratieve vaasjes en asbakken zijn overal in Suriname te krijgen, vooral op Lelydorp waar hij zelf woont. Zijn bloemetjes en bladeren zijn langzamerhand karakteristiek geworden voor hem. En met deze productie verdient hij de kost. “Ik wil wel helemaal voor kunst gaan, maar de markt in Suriname is anders en ik moet realistisch blijven dus ga ik ook door met craft”.

Met deze uitspraak heeft Wagiso zich getrokken uit de bewustwordingsfase waarin hij worstelde tegen zijn gevangenschap van het traditionele. Uit alle macht probeerde hij zijn vazen naar een andere hoogte te tillen, van craft naar kunst. Nu op NK 2010 komt de keramist met ‘Skwala’ en laat zien wat hij in zijn mars heeft. Hij heeft zich totaal losgerukt uit het conventionele.

Bijna Art Deco zou je kunnen zeggen. Een decoratieve stijl die in het begin van de twintigste eeuw vooral bekend was in Frankrijk. De stijl werd toegepast in meubels, in de mode en gebruiksvoorwerpen, terwijl de ontwerpers een voorliefde hadden voor luxe media zoals brons en ivoor. Later werd Art Deco ook geproduceerd in goedkopere materialen zoals bakeliet en andere kunststoffen, waardoor de stijl voor meerdere kunstliefhebbers bereikbaar werd. En dat is precies wat nu bij Wagiso gebeurt! Uit klei maakt hij decoratieve keramische werken, die de flair van schone kunst in zich hebben, bereikbaar voor velen.

De keramist gebruikt eigenlijk rode klei, maar neemt ook witte in de productie. “Ik werk mijn stukken af met glazuur, maar dat gaat niet met dat roodgebakken klei, dus breng ik ook wit klei aan”, legt Wagiso uit. Zijn ‘Skwala-werken’ heeft hij gewoon thuis zelf gebakken. Voor het glazuren heeft hij koperoxide op ‘de golven’ aangebracht, waardoor er een mysterieuze look is ontstaan. Dat is meer kennis dan geluk. Wagiso is al jaren bezig met het bakken van klei en heeft een stevige periode op Para Industries genoten. Kortom, hij weet wat hij doet. Het is interessant om in de gaten te houden tot welke hoogtes hij met zijn nieuwe move in de keramiekwereld komt.

Beeldhouwen
Eigenlijk is de kunstenaar nu in een fase, waarbij hij in zijn werken de balans zoekt tussen natuursteen en hout; een hele mooie combinatie. We zullen het nu hebben over het gedeelte van natuursteen. Verwey werkt met een breed scala aan natuursteen. Zijn geliefde materiaal is toch wel marmer. “Ik praat met dit materiaal en...... het praat terug. Soms heb ik een bepaalde shape in gedachten, maar tijdens het formeren laat het steen mij zien dat zij juist de andere kant op wil en daar luister ik naar”.
Nee, het is niet zoals bij keramiek dat je gemakkelijk weer een deel eraan plakt als je teveel eraf hebt gehaald. Ook ga je bij natuursteen niet zo lief te werk met paletmessen kerven in je medium. Bij beeldhouwen met natuursteen gaat het hard aan toe. Heel hard zelfs. Verwey werkt met een grove grinder, beitelt keihard in het steen en slaat overtollig materiaal weg met zijn hamer....en toch vindt hij dat de vrouw zijn inspiratiebron is en dat hij het steen als een vrouw behandelt.

“Kijk, ik sla misschien heel hard. Maar dat doe ik met gevoel. Het kan niet anders, je moet hard te werk gaan bij natuursteen”. De widia puntbeitel is zijn favoriete gereedschap. Het heeft de juiste hardheid of ‘zachtheid’ om het natuursteen te bewerken. “Ik gebruik voor marmer een normale metalen puntbeitel. Maar graniet is keihard. En dat maakt niet uit of het graniet van Suriname of ergens anders is, graniet is gewoon hard. Soms is zij ook poreus, daarom gebruik je daarvoor een speciale beitel.

Behalve de balans tussen natuursteen en hout, intrigeert ook de harmonie tussen grof en gepolijst natuursteen deze kunstenaar. “Wanneer je het beeld glad maakt dan kun je de mooie structuur van het steen zien. Maar grof is natuursteen ook prachtig en dat wil ik soms ook laten zien”.
Zijn marmeren werk op NK 2010 heeft jammer genoeg geen titel, maar spreekt meer dan boekdelen. Hiermee stelt Verwey de kracht van de fantasie van het publiek super op de proef.

“Ja, wat zie je? of...wat wil je zien”. In elk geval praat Verwey over een dame die hij als model heeft gebruikt, waardoor het toch wel iets duidelijker wordt dat het om een vrouwelijke tors gaat. Niet alledaags staand, maar in een ingewikkelde houding ondersteboven, waarbij de volle gladde billen, zacht en wulps gapend kijken naar de toeschouwer. De grove afwerking van de smachtende venus komt hier sterk tot zijn recht. Tegelijkertijd is het beeld een goed voorbeeld van werk waarin Verwey zoekt naar de balans tussen grof en glad afgewerkt. Door de driehoekscompositie wordt het oog van de kijker onverbiddelijk geleidt naar de vulva; grof afgewerkt, omhelst door gladde billen. Untitled vervaardigd van Belgische marmer, een geslaagd werk van een pro.

(Hariandi Todirijo)

Kunstenaar Iwan Verwey in actie. Met zijn widia puntbeitel bewerkt hij een stuk Belgische marmer tot kunst.
De Nationale Kunstbeurs is nog geopend tot en met zaterdag 6 november. Van 9.00-13.00 uur en van 18.00–21.00 uur.