Tessa Leuwsha presenteert Fansi’s Stilte

Schrijfster Tessa Leuwsha heeft zondag bij de Vereniging Ons Suriname in Amsterdam haar nieuwste boek ‘Fansi’s Stilte’ gepresenteerd. Ze werd daarbij uitgebreid geïnterviewd door Tanja Jadnanansing, Tweede Kamerlid voor de PvdA en fervent boekenliefhebster.

In ‘Fansi’s Stilte’ staat Leuwsha’s eigen grootmoeder centraal. Aan de hand van gesprekken met ooms en tantes, neven en nichten in Nederland en Suriname probeert ze de levensloop van haar oma te ontrafelen. Hoe ze in Guyana werd geboren als kind van een blanke vrouw en een creoolse vader en in Coronie in een Surinaams gezin terecht kwam. Ze leidde geen gemakkelijk leven met negen kinderen die ze met haar schamele inkomsten als wasvrouw moest zien te onderhouden.

Familiekroniek
Leuwsha, die in Amsterdam is geboren (1967) uit een Hollandse moeder en Surinaamse, creoolse vader, herinnert zich haar grootmoeder als een wat mysterieuze, strenge vrouw. Ze kwam op latere leeftijd naar Nederland waar ze zich verbaasde over haar sterk vernederlandste kinderen en kleinkinderen. Zelf bewandelde Leuwsha de omgekeerde weg toen ze zich in 1995 vanuit Nederland in Suriname vestigde. Dat gegeven heeft ze subtiel in het boek verwerkt.
Fansi’s Stilte kan worden gelezen als familiekroniek, maar dan wel een die het verhaal vertelt van talloze Surinaamse families. En bovendien het verhaal van Suriname. Oma Fansi leefde immers van 1905 tot 1979: van de nadagen van de slavernij tot en met de onafhankelijkheid.

Jadnanansing bekende zondag al bij het begin van het vraaggesprek dat ze een groot bewonderaar is van het werk van Leuwsha. Dat ze daarmee haar eigen rol als scherp interviewer onderuit haalde, zag de politica niet als probleem. Daar vindt ze het boek namelijk veel te belangrijk voor. ‘Ik vind dat Surinamers meer te weten moeten komen over hun eigen geschiedenis. De mensen van mijn generatie leerden op school in Suriname nauwelijks iets over hun eigen land. Het ging over de Slag bij Nieuwpoort en dat de Rijn bij Lobith Nederland binnenstroomt. Niets over onze eigen cultuur en onze eigen mensen. Met boeken als die van Tessa komt daar verandering in.’

Voorbeeld nemen
Een belangrijke reden waarom maar weinig verhalen over ‘échte’ Surinamers naar buiten komen, hangt volgens Jadnanansing samen met de cultuur van schaamte. Surinamers praten nu eenmaal niet graag over familie-aangelegenheden en over hun privé-leven. Laat staan dat ze erover publiceren. ‘Tapu sjen, zoals we in Suriname zeggen. Dat geldt niet alleen voor Creoolse, maar zeker ook voor Hindostaanse families, en dat zeg ik ook uit eigen ervaring. Daarom zouden meer mensen een voorbeeld aan Tessa moeten nemen. Ik beschouw haar als belangrijkste vertegenwoordiger van een nieuwe generatie Surinaamse schrijfsters. Want mannelijke auteurs kom ik niet tegen, eerlijk gezegd.’

Leuwsha debuteerde in 2005 met ‘Parbo Blues’. Deze roman is grotendeels gebaseerd op het levensverhaal van haar vader die bekneld raakte tussen twee werelden. Halverwege zijn leven vestigde hij zich in Nederland waar hij zoveel moeite moest doen om zich aan te passen en thuis te voelen dat hij zich later een vreemdeling voelde in zijn geboorteland. In 2009 publiceerde Leuwsha ‘Solo, een liefde’ dat zich grotendeels afspeelt in Coronie en in de muziekscene van Paramaribo. Beide boeken werden enthousiast ontvangen, zowel in Nederland als in Suriname.

Diederik Samwel