Column: Dialoog

Vorige maand werd ik op Facebook aangesproken door Guy Daalvan, een Surinamer die werkzaam is bij de KLM. Net als veel andere landgenoten volgt hij de ontwikkelingen in zijn geboorteland op de voet. Hij schreef: “Meneer Hira, ik heb uw verslag van de persconferentie van 15 augustus gelezen. Wat mij opvalt in het verslag en ook in al uw interviews, is dat u niet met dezelfde steen teruggooit naar mensen die zich opstellen als tegenstanders. Waarom mijn persoonlijk bericht? Mijn bericht is meer als steun, zodat u weet dat er mensen zijn die u helemaal niet kennen, maar wel ingenomen zijn met uw actie.” Ik krijg vaker van dit soort steunberichten. Ik dacht: laat me Guy eens Skypen. Hij vroeg tijdens de Skype hoe hij zijn steun kon concretiseren? We gingen brainstormen en kwamen samen op het idee om dialoogbijeenkomsten te organiseren.
Hij zou thuis bij hem een eerste bijeenkomst organiseren. Ik beloofde een handleiding te maken voor hoe je zoiets zou kunnen doen.

Guy ging aan de slag. Enkele weken later gaf hij me een schriftelijk verslag van hoe het was gegaan met de voor- en tegenstanders.
Guy: “Ik heb geen huisbijeenkomst meer georganiseerd. Het is best moeilijk om voor- en tegenstanders in één ruimte bij elkaar te krijgen. Dus heb ik enkele mensen individueel gesproken en één kleine bijeenkomst gehad met een voorstander en een tegenstander.” We hadden afgesproken dat hij in zijn kennissenkring nadrukkelijk zou zoeken naar voor- en tegenstanders van mijn initiatief. Veel argumenten uit de publieke discussie komen terug in zijn gesprekken.

Voor Guy zelf was het een bijzondere ervaring: “Normaal heb je je mening klaar in discussies met je vrienden en familie. Maar deze keer was het formeel en dat brengt een zekere spanning met zich mee. Ik maakte een afspraak op Schiphol. We zaten tegenover elkaar in de wetenschap dat we een serieus gesprek gingen voeren over dit onderwerp. Ik moest moed verzamelen om het gesprek te beginnen. De anderen gingen rechtop zitten, omdat het om een serieus gesprek ging. Ik legde uit dat het niet de bedoeling is dat we elkaar aanvallen, maar elkaar de ruimte geven om uit te praten en naar elkaar luisteren. Ik had er bewust voor gekozen om mijn mening als laatste te geven.”
Het dialooggesprek met de voor- en tegenstander verliep goed.
Guy: ”Wat ik opmerkelijk vond is de sfeer. Normaal vliegen voor- en tegenstanders elkaar in de haren. Nu was het duidelijk een kwestie van argumenten op tafel leggen in plaats van alleen maar emoties ventileren. Ik heb het gevoel dat er nu anders over gesproken wordt. Het betekent niet dat de mensen van mening veranderen, maar dat de manier waarop men met elkaar in discussie gaat anders is, meer inhoudelijk en minder emotioneel. En hoewel het op kleine schaal is, vind ik dat een belangrijke winstpunt.”
Kort na de gesprekken met Guy hadden het Sarnámihuis en IISR in Den Haag een dialoogbijeenkomst georganiseerd met 30 mensen, voor- en tegenstanders. Aanvankelijk was het als een openbare bijeenkomst aangekondigd. Bij de aanmelding gaven sommige mensen aan dat ze liever een besloten karakter wilden, omdat het onderwerp emotioneel is en ze een veilige omgeving wilden hebben zonder media. Ik heb vervolgens aan journalisten die zich aanmelden om de bijeenkomst te verslaan gemeld dat het om een besloten bijeenkomst ging.
De meesten konden hiervoor begrip opbrengen. Sommigen – hoe kan het ook anders – zagen hierin een poging om de persvrijheid van de media te beperken.
Ik heb geleerd dat er drie soorten journalisten zijn. De 'onpartijdige' journalist, de 'partijdige' journalist en de 'propagandistische' journalist.

De 'onpartijdige' journalist is iemand die kritisch is tegenover alle partijen in een maatschappelijke discussie. Zijn of haar mening komt in de reportages niet tot uitdrukking omdat hij/zij altijd twee of meer kanten van de discussie laat zien en even kritisch is naar alle partijen. Het zijn er niet veel.
De 'partijdige' journalist is iemand die zijn of haar mening tot uitdrukking brengt in het verhaal, maar wel alle partijen aan het woord laat.
Dan heb je de 'propagandistische' journalist. Dat is iemand die onder het mom van journalistiek ordinaire propaganda bedrijft voor één bepaalde partij in de maatschappelijke discussie. De 'tegenstander' wordt constant aangevallen en de 'medestander' wordt ondersteund met positieve vragen en commentaar.

De bijeenkomst heeft me geleerd dat het mogelijk is om in de Surinaamse gemeenschap gevoelige discussies te voeren, zonder dat we elkaar uitschelden en verketteren. Bij tijd en wijle werd het emotioneel, maar dat is niet erg want de materie draagt veel emotie in zich. In zo’n atmosfeer hoef je niet je mening te veranderen, maar je denkt wel na over de argumenten die mensen naar voren brengen. En dat kan soms ook tot verandering van standpunt leiden.
Aanvankelijk stond ik op het standpunt dat er alleen audio-opnames van het gesprek tussen mij en president Bouterse zouden moeten worden gemaakt. Maar door discussie met anderen en oplossingen die zij aandragen voor zaken waar ik niet aan heb gedacht, ben ik van mening veranderd. Ik ben nu een voorstander van een video-opname, nu ik weet dat dat kan zonder een hinderlijke crew om je heen.

De komende tijd zullen meer dialoogbijeenkomsten worden georganiseerd in Nederland en Suriname. Het kan bijdragen aan een klimaat waarin we met argumenten in discussie gaan met elkaar in plaats van met emoties waarin we elkaar verketteren.

Sandew Hira