Column: Angers St Laud

Op de dag van de verkiezingen in Suriname zat ik nog in Angers St Laud zo’n 300 km onder Parijs. Hoe ver ik ook van Suriname ben, mijn gedachten zijn toch altijd bij het land waar ik geboren ben. De NDP heeft gewonnen op basis van de voorlopige uitslag. De definitieve uitslag moet nog komen. Als alle cijfers bekend zijn, zullen de analyses volgen over de precieze betekenis van de uitslag. We wachten het af.

Ik had intussen een bijzonder weekend in Frankrijk met het netwerk Decoloniality Europe, een netwerk van dekoloniale organisaties en intellectuelen in Europa dat vier jaar geleden is opgezet door mijn goede vriend Ramon Grosfoguel. Ik was daar met Mitchell Esajas van de New Urban Collective.
De Parti des Indigènes de la République (PIR) was deze keer de organisator. Vorig jaar had het International Institute for Scientific Research de organisatie in handen. De PIR is tien jaar geleden opgericht naar aanleiding van het verbod op hoofddoeken in Frankrijk. Hun activisten waren ook betrokken bij de opstanden van jongeren in de Franse banlieu’s (de voorsteden van Parijs). De PIR bestaat voornamelijk uit jongeren met een Arabische en Berber achtergrond (Algerije, Tunesië, Marokko). Aanvankelijk was ook een aantal zwarte activisten lid, maar de verschillende culturen in één organisatie gaf toch problemen. Veel zwarte activisten zitten nu in andere organisaties waar de PIR mee samenwerkt.

Tijdens de terroristische aanval op Charlie Hebdo werd de PIR ervan beschuldigd dat zij het klimaat voor dit terrorisme heeft geschapen door Charlie Hebdo te bekritiseren als islamofoob. Hun voorzitster, Houria Bouteldja, wordt regelmatig bedreigd met de dood. Ze moet voorzichtig zijn als ze naar haar werk gaat. Ze werkt als marketing manager bij een museum. De activisten van de PIR zijn geen academici die aan universiteiten werken, maar jonge mensen die diep geworteld zijn in de meest arme sectoren van de Moslimgemeenschap in Frankrijk.
Ze zijn anti-imperialistisch, anti-racistisch en anti-zionistisch maar ook kritisch naar de marxistische en socialistische organisaties in Frankrijk, die ze noemen: de White Left. Onlangs hadden ze ter gelegenheid van hun tiende verjaardag Angela Davis een icoon van de zwarte protestbeweging in Amerika, uitgenodigd naar Parijs. Ramon Grosfoguel, een vriend van Angela Davis, had bemiddeld om haar naar Parijs te halen.

Ramon en ik ontwikkelen het concept van decolonizing the mind als een alternatieve bevrijdingstheorie voor het marxisme. Organisaties als de PIR ontwikkelen de praktijk van dekoloniale strijd die we integreren in de theorie. Het weekend in Angers St Laud was bedoeld om de verbindingen tussen een aantal activisten in Europa te versterken en de koppeling tussen theorie en praktijk tot stand te brengen.

De plaats van de bijeenkomst was heel bijzonder. Het was een groot kasteel op het platteland. De eigenaar is een Tunesische neurochirurg die daar woont met zijn Franse vrouw (die tot de islam is bekeerd) en vier kinderen. Op het enorme terrein staat een aantal huisjes met 25 kamers die hij gratis of voor een klein bedrag ter beschikking stelt aan activisten van verschillende moslimorganisaties. De PIR is een seculiere organisatie die echter de meest militante verdediger is van de rechten van Moslims in Frankrijk.
Ik genoot van de omgeving. Het lijkt alsof je in de Surinaamse boiti bent. ’s Ochtend vroeg maakte ik een wandeling op het terrein met veel bomen. Er was een afgesloten hei met een stroomdraad waar twee ezels stonden te grazen. Ik stond erbij en keer ernaar. Zij keken terug met een blik van herkenning alsof ze een soortgenoot wilden uitnodigen om mee te grazen.

De neurochirurg werd jaren geleden geportretteerd door het weekblad Paris Match als model van de succesvolle moslim die het gemaakt had. De PIR had de reportage bekritiseerd. Hij was een uitzondering, schreven ze. De regel was dat Moslims juist te lijden hadden van islamofobie. Twee jaar geleden benaderde de eigenaar Houria Bouteldja met het aanbod om gratis gebruik te maken van zijn kasteel als vergaderruimte en de woningen als verblijfplaats voor haar conferentiegangers. De man gaf haar zijn kaartje met het verzoek om contact met hem op te nemen. Houria dacht dat hij een grap maakte en nam hem niet serieus. Een paar maanden later ontmoette hij Houria weer en vroeg waarom ze niet gebeld had. Ze verontschuldigde zich en ging deze keer naar het kasteel. Het was een heel serieus aanbod. Ze kon niet geloven dat de man, de ze bekritiseerd had, daadwerkelijk haar organisatie, die als radicaal bekend staat, op deze manier wilde steunen. Vorig jaar hield de PIR haar jaarlijkse conferentie in dat kasteel. Dit jaar hield het netwerk Decoloniality Europe haar conferentie daar.

Ik maakte een praatje met de man. Wat blijkt? Hij is geen neuroloog die zich met hersenen bezig houdt, zoals de PIR mensen mij hadden verteld, maar een uroloog, een specialist op het gebied van prostaatkanker. De PIR mensen die mij dat hadden verteld, hadden kennelijk niet goed geluisterd. Hij: “Het verschil is klein, want de hersenen van veel mannen zit tussen hun benen.”
Ik vroeg hem of hij niet gekwetst was door de kritiek van de PIR. “Nee,” zei hij. “De kritiek kwam niet voort uit kwaadaardigheid, maar uit onwetendheid. Als ze me zouden kennen, dan zouden ze hun mening veranderen.” Wat een geweldige moraal heeft die vent! Hij stond boven de PIR en nam hen hun onwetendheid niet kwalijk. Sterker nog, hij kon de balans maken van het goede werk dat ze deden en de negatieve uitspraken over hem.
Hij vertelt dat hij zelf uit de banlieu komt en altijd iets wilde terug doen voor de gemeenschap. Hij leidt een afdeling in een ziekenhuis, verdient goed en besloot op deze wijze zijn bijdrage te leveren. Hij kijkt niet neer op activisten, maar kijkt juist tegen ze op. Hij waardeert de mensen die strijden tegen onrecht en voor rechtvaardigheid.

Door die mensen ruimte te bieden op zijn terrein leert hij zijn kinderen om respect en waardering te hebben voor activisme. Hij vertelde me dat Tariq Ramadan hem had verteld hoe hij als kind had meegemaakt dat Malcolm X in Zwitserland was opgevangen door zijn vader. Malcolm was op doorreis naar Mekka. De vader van Tariq kende Malcolm en had hem zijn huis als verblijfplaats aangeboden. Als kind realiseerde Tariq niet wie hij persoonlijk had ontmoet, maar jaren later vervulde hem dat met trots.
De eigenaar wil dat zijn kinderen kennismaken met het milieu dat Malcolm X heeft geproduceerd. “Misschien ontmoeten ze hier een jonge persoon die later zal blijken één van de grote leiders te worden van bewegingen tegen onrecht waar ze trots op zullen zijn.”

Wat fantastisch dat er zulke mensen zijn, die in hun rijkdom niet vergeten zijn waar ze vandaan komen en niet alleen iets terug willen geven, maar ook hun waardering uiten voor mensen naar wie vanuit het establishment vaak op wordt neergekeken. Soms denken activisten dat alle mensen op topposities in de samenleving leiders zonder moraal zijn en alleen aan geld denken. Er zijn uitzonderingen. Die uitzonderingen geven je toch een goed gevoel over de mens.

Sandew Hira