Santonisme versus Lachmonisme: Paradigma verschuiving

Als op 16 januari 2015 de VHP haar 66 jarig bestaan herdenkt, is dat niet enkel de markering van een bepaald chronologisch moment maar wellicht meer nog de tijdsaanduiding van een revolutionaire structurele transformatie waarbij de oude conservatieve Oranje-Partij zich in betrekkelijk korte tijd ontwikkelde tot een hypermoderne nationale politieke organisatie.

De geschiedenis van de VHP zou ook wel de geschiedenis van Jagernath Lachmon genoemd kunnen worden. Immers, Lachmon vervulde er vanaf de oprichting op 16 januari 1949 tot zijn overlijden in oktober 2001, de rol van onbetwistbare bestuurder en bestierder. Dat deed hij alleen, en met ijzeren hand. Lachmon was de VHP en de VHP was Lachmon. Vanuit de partij was er weinig tegenstand hiertegen omdat het partijbestuurssysteem feitelijk een kopie was van de wijze waarop toenmalige Hindostaanse grootfamilies in sociaal opzicht waren gestructureerd. Een systeem dat thans het best omschreven zou kunnen worden als: dogmatisch paternalisme. Hierbij fungeert de vader als autoritaire hoofd van het familiecollectief en is zijn stem gebiedend en finaal. Aangezien politiekvoering in die dagen een bij uitstek mannelijke aangelegenheid was en gender alleen in sprookjes voorkwam, was het dus niet moeilijk voor Lachmon zijn wil in alle partijpolitieke zaken door te drijven.

Lachmonisme
Lachmon besefte echter al te goed dat voor de veiligstelling van het leiderschap en controle over de partij hij overal betrouwbare 'oren en ogen' moest hebben. Deze loyale 'oren en ogen' zouden uiteindelijk zijn vertrouwelingen worden belast met de uitvoering van zijn beleid en zij kregen langzaamaan de gelegenheid zich ergens bovenaan de partij te nestelen. Op hun beurt lieten ook zij zich omringen door volgzame 'apostelen' en alzo werd de grondslag gelegd voor de vele eilandjes en kleine koninkrijkjes die elkaar wederzijds in stand hielden en decennialang kenmerkend waren voor de VHP. De duur van zo’n vooruitgeschoven positie in de partij hing volledig af van de mate waarin de persoon uitdrukking gaf van zijn volgzaamheid. Van natuurlijke doorstroming was nauwelijks sprake en men kon op de vingers natellen dat op zeker moment, als gevolg van deze verstarring en het paternalisme, teruggekeerde progressieve intellectuelen zouden beginnen te trappen tegen de heilige deuren van de leiding. De verschillende separatistische groeperingen, waaronder NOP, ACTIEGROEP, HPP en BVD die uit dit verzet zijn voortgekomen vormen het beste bewijs hiervoor.

Successie perikelen
Als Lachmon in oktober 2001 komt te overlijden, ontstaat er vanzelfsprekend als gevolg van het gebrek aan een duidelijke opvolgingsregeling een vacuüm in de partijleiding. Met veel knip- en plakwerk gelukt het partijsecretaris Ramdien Sardjoe, jarenlang de rechterhand van Lachmon, de teugels van een vertroebelde VHP in handen te nemen en een politiek van 'rust' (shanti) te propageren. De drang naar verjonging en vernieuwing had echter bij velen, vooral jongeren en vrouwen, inmiddels postgevat en een greep naar de macht zou niet lang op zich laten wachten.

Santokhi
De gelegenheid tot bestuursovername doet zich voor omstreeks medio 2011. Een generatie jongere VHP'ers besluit deel te nemen aan de verkiezing van een nieuw hoofdbestuur en zij dragen bij wijze van surprise de gewezen succesvolle minister van Justitie en Politie: Chandrikapersad Santokhi voor als lijsttrekker en ergo als nieuwe voorzitter. De bestuursverkiezingen worden gewonnen en terwijl de oudere garde nog aan het bekomen was van het onverwachte verlies begon de Oranje-Partij aan een nieuwe fase van haar voortbestaan.

Santonisme
Als Santokhi de scepter van Ram Sardjoe overneemt, is de VHP, ondanks zijn ministerschap, nog enigszins 'terra incognita' voor hem. Maar hij is een wetenschappelijk opgeleide opsporingsdeskundige en een getrainde internationale 'crimefighter'. De specifieke expertise en kundigheden uit die terreinen komen hem nu goed van pas zieke plekken in de partij bloot te leggen en een therapie daarvoor te ontwikkelen. Zijn radarogen en intuïtie weten vervolgens feilloos gekwalificeerde en loyale medewerkers tussen de grotendeels submissieve leden te vinden en met ondersteuning van hen wordt een aanvang gemaakt met het opzetten van gespecialiseerde commissies en werkgroepen. Deze zullen gaandeweg de werktuigen worden voor de verwezenlijking van zijn groter beleidsplan.

Wanneer de administratieve infrastructuur is opgezet en posities door deskundigen zijn ingenomen begint Santokhi met het moeizame tijdrovende proces de VHP te transformeren van middeleeuwse partij tot een state-of-the-art politieke organisatie. Een landelijk herstructurerings- en democratiseringsplan zorgt ervoor dat de stem van het electoraat op wijk-, resorts- en districtsniveau waarneembaar wordt en alle leden worden gestimuleerd actief te participeren in het besluitvormingsproces van partijorganen. In een aanhoudende reeks radio- en tv- programma’s maar ook op wijkvergaderingen en buurtvisites worden mensen van alle komaf aangespoord zich onbevooroordeeld aan te sluiten bij de Oranje-Partij en zich door geen enkele kwaadwillige belastering daarvan te laten weerhouden.

Met de realisatie van deze zogenoemde 'bromtjidyari' filosofie ondergaat de VHP een opvallende facelift en steeds meer Surinamers beginnen zich in het partijcentrum, 'de Olifant' thuis te voelen. Afvallige leden en oude tegenstanders besluiten, vanwege het nieuwe elan, terug te keren en in nauwelijks vier jaar tijd lukt het Santokhi de VHP te maken tot een partij met een nationale uitstraling. Zijn einddoel is evenwel de verwezenlijking van een hechte eensgezinde Surinaamse natie, gebaseerd op de beginselen van de democratische rechtsstaat, met een krachtige interne maatschappelijke cohesie waar uiterlijke verschillen nooit meer reden zullen zijn voor onderlinge verwijdering en vervreemding. Zijn inspirerend leiderschap en verheven idealen hebben reeds een persoonlijke stempel gedrukt op de huidige politiekvoering van de VHP. Het streven is er nu op gericht, mogelijk na 25 Mei, aan de hand van dezelfde eigen ideologie tezamen met gelijkgestemde partners, ons geliefde land in vrede en vreugde te stuwen naar een zonnige toekomst van voorspoed, welvaart en welzijn.


Sonny Hira (ά titre personnel)