Rechterlijke macht ook in 2015 afhankelijk

De rechterlijke macht blijft ook in 2015 afhankelijk van de regering en het parlement. Financieel gezien, zal zij dit jaar met nog minder middelen, het recht moeten spreken. Voor 2015 is het opgebrachte budget volgens de ontwerpbegroting van Justitie en Politie teruggebracht naar SRD 19.395.000. In 2014 was de raming nog SRD 26.200.000. De smeekbede van de rechterlijke macht voor financiële onafhankelijkheid is vorige week herhaald door waarnemend president Iwan Rasoelbaks van het Hof van Justitie (HvJ).

Volgens waarnemend procureur-generaal Roy Baidjnath Panday is de financiële verzelfstandiging van de zittende en staande magistratuur vaker onderwerp van gesprek. “Thans breekt de fase aan, om daar invulling aan te geven”, zegt hij aan Starnieuws. Hij ziet deze verzelfstandiging in de vorm van een eigen budget. “Dit als onderdeel van het nationaal budgetplan met een eigen trekkingsbevoegdheid voor het Hof en Openbaar Ministerie (OM).” Hij voegt eraan toe dat de verantwoording kan geschieden volgens de comptabiliteitswet eventueel met een accountantsverslag. De financiële verzelfstandiging zal zorgen dat de efficiëntie in de uitvoering van de werkzaamheden zal toenemen bij het Hof en OM. Hij gelooft dat er dan ook planmatig gewerkt kan worden aan verdiepingsopleidingen en trainingen, om de inzichten en vaardigheden te verruimen.

Herijking afhankelijkheid staatsmachten
Rasoelbaks sprak bij de installatie van de tien rechters, in aanwezigheid van justitieminister Edward Belfort. De minister heeft in mei 2014 nog aangegeven, dat de regering geen voorstander is van een eigen budget voor de rechterlijke macht. Rasoelbaks gelooft dat tussen de staatsmachten afhankelijkheden zijn. De rechterlijke macht is afhankelijk van de regering voor de uitvoering van haar beleidsdoelen, terwijl de regering op haar beurt weer afhankelijk is van het parlement. Hij vindt dat de afhankelijkheid aan herijking toe is. Het leidt alleen maar tot het inboeten aan slagvaardigheid van het beleid van de rechterlijke macht. De 'architecten van de rechtstaat' zijn daarom door hem opgeroepen om de grondwettelijke 'checks and balances tussen de rechterlijke macht en de regering verder inhoud te geven'.

De waarnemend Hofpresident heeft ook benadrukt dat de financierder van de rechtspraak de samenleving is en de beheerder van de staatsmiddelen de uitvoerende macht is. Het Hof heeft slechts zelfstandige bevoegdheid in het verdelen, organiseren en beslissen van het rechtsprekend werk, gaf hij aan. Voor al het overige moet worden aangeklopt bij de regering. Van aanwerven tot aan de benoeming van personeel, werkgerei, huisvesting, beveiliging, transport en onderhoud. “De stroom valt uit, de noodstroomvoorziening doet het niet, vanwege gebrek aan onderhoud. Resultaat: de zittingen gaan niet door en zaken worden aan blok uitgesteld naar enkele maanden”, schetste hij de werksituatie.

Rechtersrecht scheppen
Naast het pleidooi voor financiële verzelfstandiging, kijkt de rechterlijke macht ook naar het parlement. Die stelt de wetten vast, de regering kondigt deze af, waarna de rechters hiermee geschillen moeten beslechten. Volgens rechter Daniëlle Karamat Ali, lid HvJ, is dit “niet altijd even gemakkelijk”. De wetgever laat nogal eens ruimte en vaak verscheidene oplossingen toe.

Volgens Baidjnath Panday zal indien binnen de Surinaamse wetgeving of internationale bindende bepalingen, geen oplossing wordt gevonden, een magistraat rechtersrecht (jurisprudentie) scheppen. Het ligt dan vervolgens weer op het bord van de wetgever om de uitgangspunten in wettelijke normen te verankeren. “Dit is een continu proces, waarin constant moet worden geïnvesteerd in alle geledingen van de rechtspleging in ons land. Dit, vooral om nieuwe dreigingen als cybercriminaliteit, terrorisme en witwassen adequaat en effectief te kunnen counteren.”